Nog een paar weken tot WOO HAH! – dit jaar in samenwerking met de grote Amerikaanse broer Rolling Loud – weer losbarst. Na drie jaar kunnen hiphopfans zich weer drie dagen lang onderdompelen in de hiphopstad die herrijst op festivalterrein de Beekse Bergen. Het is een drukke tijd, maar festivaldirecteur Ruud Lemmen maakt tijd om uitgebreid op de ontwikkelingen van zijn festival in te gaan. Over hoe in de pandemie de evenementenindustrie uitdunde, de knaldrang van het publiek wegebte, de opvoedende rol van WOO HAH! en de drukte: “Op de dag dat ik twee problemen oplos, krijg ik er twintig voor terug.”
“Iemand die in 2019 nog ons podium opbouwde, kan nu zomaar zonnepanelen op een dak aan het schroeven zijn.”
Stil is het, in de gangen van 013. Tenminste, op de begane grond; de setting waar normaal concertgangers door elkaar krioelen, hun kluisjes vullen, rijen vormen aan de bar en zich opmaken om de zaal te betreden. Boven in het pand, waar de kantoren gehuisvest zijn, worden de bureaus en vergaderruimtes flink bemand. Met nog precies een maand te gaan tot het festival is het aanpoten, vertelt Ruud Lemmen. “Maar dat is wel normaal hoor, rond deze tijd. Er zijn zo’n tien disciplines die allemaal hun eigen cirkel hebben, waarbinnen van alles gebeurt. Aan mij de taak om te overzien of binnen al die kaders gebeurt wat er moet gebeuren. Naarmate het festival dichterbij komt, schuiven die cirkels naar elkaar toe, en over elkaar heen. Dan krijg je veel meer te maken met elkaar. Zo’n planning kan maar op één manier. Als we dít willen doen, wat hebben we daarvoor nodig en op welke termijn? Wat moet er worden besteld? Een deel daarvan komt ook op mijn bordje. Dit zijn de dagen waarop ik twee problemen oplos en er twintig voor terugkrijg.”
Dit jaar is dat ook nog eens heel anders, vertelt Lemmen. “We komen uit een pandemie, en de laatste keer dat het festival doorging was in 2019. De wereld is best wel veranderd sindsdien, en de festivalwereld misschien nog wel méér. We maken kennis met nieuwe eisen, andere leveranciers, er zijn gebrekkigere voorraden, we zien hogere hygiëne-eisen. En dan is er ook nog een run op personeel en materialen. Ten slotte hebben wij, net als veel andere bedrijven in de culturele sector, gereörganiseerd. Een hele hoop mensen die ik beschouwde als vaste gezichten komen niet meer terug. Iemand die in 2019 nog ons podium opbouwde, kan nu zomaar zonnepanelen op een dak aan het schroeven zijn. Misschien verdient ‘ie er ook nog wel meer aan, én hoeft ‘ie niet ieder weekend bij zijn gezin weg te zijn.”
“Die wereld is dus behoorlijk uitgedund”, gaat hij verder. En dan zijn er in het vaste team ook nog behoorlijk wat wisselingen van de wacht geweest. “Zodoende is de helft van ons team nieuw. Zij ‘doen’ WOO HAH! voor het eerst, wat natuurlijk ook erg bewerkelijk is. Een hele hoop van de kennis, dus hoe we dingen doen, zit in mijn hoofd, maar lang niet alles. Er wordt nu vaak een beroep op mij gedaan, maar de kennis die we tot aan de pandemie hadden opgebouwd is simpelweg niet goed genoeg gedocumenteerd. Niemand dacht erover na om dat goed aan te pakken, puur omdat we het altijd gewoon aan het realiseren waren. Want ja, wie houdt er nou rekening mee dat de hele wereld naar de fuck kan gaan en dat alles jarenlang stil komt te liggen?”
Los van dat de festivalwereld moet dealen met tekorten aan bijvoorbeeld materialen, barpersoneel en security, worden ook al die kostenposten duurder. “Er zijn 850 dedicated evenementen-beveiligers in Nederland. Als er bij ons vijfhonderd rondlopen op een dag, en er is ook Down The Rabbit Hole in hetzelfde weekend… dan ga je ergens een tekort krijgen. En je begrijpt; bij schaarste stijgt de prijs. Zo werkt het ook met schoonmaakbedrijven. Zulke kosten zijn twee keer zo duur geworden dan voorheen. Maar als we alles wat duurder is geworden door zouden moeten berekenen naar het publiek, zou een kaartje honderd euro duurder worden. We stijgen vijfendertig euro in prijs. Dat is niet exorbitant, zeker niet in drie jaar tijd.”
Aan de andere kant zijn er de artiesten, die ook jaren niet hun werk hebben kunnen doen op een podium. “Die zijn ook niet bepaald goedkoper geworden. En dan hebben we nog het publiek. In ons geval zijn dat bezoekers die vrij jong zijn. Normaalgesproken hebben we veel nieuwe aanwas aan de onderkant; de vijftienjarige die zestien wordt en voor het eerst naar WOO HAH! gaat. Die mensen hebben we nu ook al tweeënhalf jaar niet lekker kunnen maken met hoe een festival eruit kan zien en hoe het eraan toegaat.”
Daar snijdt hij een onderwerp aan dat voor WOO HAH! heel hoog in het vaandel staat, zo blijkt. De doelgroep die nu in de late tienerjaren zit, laten we zeggen van 17 tot 20 jaar, heeft dankzij de pandemie niet geleerd uit te gaan. “Dat zien we terug in de horeca, maar ook bij concerten in 013”, vertelt Ruud daarover. “Er is meer gedoe, meer trammelant en meer ongepast gedrag. De jonge mensen zijn zoekende naar hoe het nou eigenlijk werkt. Als je al gewend bent om elk weekend een avond vier tientjes stuk te slaan aan bier, dan is een ticket van 230 euro iets heel anders dan wanneer je met vier blikjes bier in het park chillt. Ik zie het ook bij de Herman Brood Academie, waar ik weleens lesgeef; die mensen hebben een essentieel deel van hun leven gemist; het met de oudere broer mee op stap gaan, met oudere vrienden mee, de eerste liefde daar ontdekken. Dat is best heftig. De naweeën gaan we met z’n allen waarschijnlijk nog jaren voelen. Dus wij als festival ook.”
WOO HAH! wil dan ook graag een opvoedende rol spelen. “We hebben nu een festivalhack-campagne, waarin we mensen op een ludieke manier leren hoe ze zich voor kunnen bereiden op een festivalweekend. Daarin komen diverse tips terug; wat mag je meenemen en wat niet, bijvoorbeeld. Maar het dient ook een maatschappelijk doel. Hoe gaan we met elkaar om? Wees niet handtastelijk, maar raap iemand wel op uit de moshpit. We proberen hen klaar te stomen voor een wereld waarin drie dagen lang geen regels lijken te zijn, maar waar eenieder toch zijn verantwoordelijkheden heeft. Daarnaast leggen we uit op welke manieren je allemaal naar het festival kunt komen, op een manier die volgens ons past bij de doelgroep.”
“Je eerste festival herinner je je voor altijd. Laat ons daar dan een mooie rol in spelen.”
Ook ter plekke doet de organisatie er alles aan om zo’n veilig mogelijke omgeving te creëeren. “We geven mensen de ruimte en de mogelijkheid om zich te melden als er iets niet goed is. Maar we hebben ook het terrein onder de loep genomen, wat resulteert in extra verlichting, extra toezicht, een iets pro-actievere instructie. Als we mensen zien die even niet weten waar ze zijn of wat ze moeten gaan doen; spreek ze aan. We hebben natuurlijk een doelgroep die we voor een deel een eerste festivalervaring bieden. Als wij dat zijn, kunnen we beter daarop anticiperen, zodat zij een jaar later ook weer de jongeren wat bij kunnen leren. En misschien vijf jaar later op Lowlands perfect weten hoe het allemaal werkt. Je eerste festival herinner je je voor altijd, laat ons daar dan een mooie rol in spelen.”
In de praktijk blijkt dat niet altijd even makkelijk, biecht Ruud op. “Onze doelgroep is jong, maar ook mondig. Ze vinden van alles, en luisteren niet altijd goed. Het is prima wanneer je mij in mijn DM komt melden dat je de line-up kut vindt, hoor. Of dat je me stuurt ‘Waar the fuck blijft Drake?!’ We hebben een vrije wereld. Maar er is een relatief kleine groep mensen die op alles haat, en er een sport van maakt er veel likes mee te krijgen. Dat is een slechte ontwikkeling, want daarmee ontnemen ze de voorpret van de mensen die er wél zin in hebben. En je ontneemt ook de ruimte om het online wél leuk te vinden.”
Zo deed Lemmen op eigen titel een noodgreep in de commentsectie onder een Instagram-post van het festival. “Al jarenlang maken we ons hard om meer vrouwen op de line-up te krijgen. De muziekwereld is zó mannelijk gedomineerd, en de hiphopwereld nog een tandje erger. Met wisselend succes proberen we daarin op te schuiven. Dit jaar hebben we op de reguliere line-up vijftien vrouwen staan. Dat is nog steeds niet bijster veel, maar tegenover de vier of vijf die we jaarlijks hadden, is dat een stijging. En wanneer we een line-up bekendmaking doen waarbij vrouwen worden aangekondigd, zie ik steeds dezelfde mensen haatcomments plaatsen. Daar is geen ruimte voor in de wereld, en zéker niet bij WOO HAH!. Het zou raar zijn om daar niet iets van te vinden. We proberen een festival te zijn waarbij we laagdrempelig worden voor vrouwen, zowel op het podium als in het productieteam, dus ik kan het niet over mijn kant laten gaan dat er vrouwenhaat plaatsvindt als we Coi Leray aankondigen. Je vindt haar kut vindt omdat ze een TikTok-hit heeft? Dan heb je overduidelijk niet de rest van haar discografie geluisterd. Het was overigens niet alleen bij haar hoor. We zagen het ook toen we Yade Lauren en Rico Nasty aankondigden. Klaarblijkelijk moeten mensen ook daarin opgevoed worden. Het is oprecht jammer dat dat nog speelt. Bij ons is iedereen welkom.”
“Je hoeft echt niet alles leuk te vinden, maar heb een beetje respect.”
“Al die mensen die het hardst roepen dat het allemaal klote is, gaan gewoon een toptijd hebben. Je hoeft echt niet alles leuk te vinden, maar heb een beetje respect. Je hóeft niet te komen, ik zet heus geen geweer op je kop als je geen kaartje koopt. Maar als je op alles haat en op vrouwen specifiek, is dat niet oké. Dan komt er een moment dat je daarop aangesproken wordt. Als ik iets fout doe of ongepast gedrag vertoon, hoop ik dat mensen uit mijn omgeving mij óók daarop aan zouden spreken.”
Na twee jaar een editie in het water te zien vallen, keert WOO HAH! terug. Met een nieuwe naam; WOO HAH! X Rolling Loud. Voor het eerst slaat de Brabantse organisatie de handen ineen met Rolling Loud, de Amerikaanse top tier wat betreft hiphopfestivals. “We zijn al een paar jaar met hen in contact. Ze zijn het grootste hiphopmerk in Amerika. En ze wilden de oversteek maken naar Portugal. Rolling Loud is onderdeel van Insomniac, wat weer onderdeel is van Live Nation. Wij als WOO HAH! zijn onderdeel van MOJO, dat ook weer onderdeel is van Live Nation. Dus ergens op de wereld zat er iemand in een stoel met een spreadsheet voor zich, waar zowel Rolling Loud als WOO HAH! in voorkwam. Rolling Loud sprak jaren geleden al uit dat ze de wens hadden om iets in Nederland te willen doen. Het was dus zinvol om met elkaar te gaan praten, want als je ergens hoog in de boom collega’s bent, zou het héél gek zijn om naast elkaar een hiphopfestival te gaan organiseren. Er zijn natuurlijk wel cultuurverschillen; wat dáár (in de VS, red.) werkt, hoeft hier nog geen succes te zijn. Op een paar vlakken werken we samen, een aantal dingen blijft gewoon in onze eigen handen.”
Zoals de line-up, benadrukt hij. “Wij boeken gewoon onze eigen line-up. Het is niet zo dat als er zo’n partij aan boord komt, dat je meteen vijf miljoen extra hebt om acts van te boeken. Zo werkt het gewoon niet. Maar ik snap dat men dat wel denkt, aangezien de naam van het festival is veranderd. Daarom is het voor mij heel belangrijk om dit soort gesprekken te voeren. Waar het voor ons wél makkelijker wordt, is bijvoorbeeld het contact met de artiesten. Rolling Loud staat heel dicht bij de grote artiesten. Als wij met artiest X een moeilijkheid hebben, en we krijgen maar moeilijk contact, kunnen we hen rechtstreeks laten bellen. Daar merkt de bezoeker niets van, maar het is wel makkelijk”, lacht hij.
“Daarnaast werken zij – heel Amerikaans – met verschillende gradaties wat tickets betreft. Hoe kunnen we een start maken met kijken of dat ook bij ons past? Zij zijn heel sterk met merchandise, en ze hebben een gigantisch bereik, ook op persoonlijke titel. Dat zijn dingen waarvoor we aan elkaar snuffelen. Ze komen deze zomer ook langs bij ons, en daarna gaan we evalueren. We zijn een samenwerking gestart in een pandemie, terwijl ze ons terrein bijvoorbeeld nog niet kenden. Op het terrein is het niet dat het er héél drastisch verandert dankzij hen”, zegt Ruud. Hij ging zelf met twee collega’s op bezoek bij een editie van Rolling Loud in Los Angeles. Daar zag hij sterktes en kansen, maar voelde hij zich ook gezegend met de locatie van WOO HAH!. “Het stage design is heel mooi, dat gaat een stuk verder dan bij ons. Hun manier van hoe ze met sponsoren werken is heel leuk; als een cornflakes-merk aanhaakt maken ze daar gezamenlijke merchandise van en werken ze tot in detail zulke dingen uit. Andere dingen zijn in Europa weer beter. In Amerika is een festival eigenlijk altijd op een parkeerplaats, naast een groot stadion. Hoe je dat ook aankleedt; het blijft een betonnen bak. Wij zijn bij uitstek een festival met een strand, een bos en een meer. Ik ben heel benieuwd hoe ze daarop reageren. Toch gaan we ook in aankleding een brug slaan tussen wat zij doen en wat wij doen. We hebben natuurlijk een hoofdweg die dwars door ons terrein loopt. Die krijgt dit jaar speciale aandacht.”
Het grootste verschil tussen WOO HAH! en de nieuwe samenwerkingspartner? Het verblijf, volgens Ruud. “Ik hoop dat ze snappen dat het er hier echt even aan de echte wereld ontsnapt wordt. Men komt naar ons om zich drie dagen lang onder te dompelen in een stad die we hebben opgetuigd. Als je na het weekend bij ons vertrekt moet je eigenlijk heimwee hebben naar die stad. Je moet het idee hebben dat die stad er altijd is. In Amerika stap je met je vrienden in een Uber, beleef je een festivaldag en ga je daarna weer naar huis of het hotel. Hopelijk begrijpen ze dat wat heel moeilijk uit is te leggen. Mensen een heel weekend laten slapen om onderdeel te zijn van een community.”
De Amerikaanse collega’s komen natuurlijk kijken bij een editie die in vele opzichten speciaal is. Het is de eerste uitvoering van een mogelijk grotere samenwerking, maar het is ook het eerste hiphopfestival sinds de pandemie. Net als vele anderen verwachtten Ruud en zijn team dat de knaldrang sky high zou zijn als het c-woord minder vaak zou vallen. “We verwachtten eigenlijk dóór te groeien, toen we uit de tunnel kwamen die de pandemie heet. En dat we een editie neer zouden gaan zetten die groter is dan ooit. Maar we wisten toen nog niet dat de afgelopen tweeënhalf jaar ook dingen gedaan hebben met de mens. Het enigszins naïeve idee dat iedereen alles vet zou vinden is snel verdwenen. We hebben te dealen met het feit dat we veranderd zijn. De verwachtingen zijn inmiddels bijgesteld, en het gat zit er bij jezelf ook. Ik kan zomaar zeggen ‘dat deden we vorig jaar anders’, maar ‘vorig jaar’ is in dat geval drie jaar geleden.”
Groot verschil met ‘vorig jaar’ is dat ze de vrijdag hebben verstevigd. “Daar wordt het een volwaardig festival mee. Het hoofdpodium gaat dit keer op vrijdag open, en ik vind zelf de combinatie Playboi Carti en Future meteen op de openingsdag behoorlijk hard. Daarnaast hebben we de Lil Cube wat omgegooid, en is daar een volledig programma uitgerold inclusief timetable. De artiesten die er staan komen nog steeds van de partijen waarmee we graag werken hoor; de HBA, HiiPower et cetera. Maar er komt meer lijn en structuur in de opzet, zodat je er op gezette tijden heen kunt om de tofste Nederlandse hiphopacts te checken. En dan ben ik ook nog heel blij met de hoofdlijn van het festival. Normaal was vrijdag de inkomdag, bewust met wat minder grote namen, zaterdag steviger en op zondag een klapper van een headliner. Nu trekken we dat door naar een heel weekend, wat betekent dat we op vrijdag en zaterdag groter uitpakken. Dan is het meer in evenwicht.”
Er krult een lach om zijn gezicht als hij denkt aan het feit dat het over een krappe maand toch echt weer gaat gebeuren. “Al met al hoop ik dat de bezoekers hier na een weekend vertrekken, dat je dan eigenlijk meteen weer terug wilt. Ik weet wat we aan het doen zijn, en dat het heel vet gaat worden. Maar ik hoop dat het al je verwachtingen overtreft, en dat je denkt aan de simpele dingen van de afgelopen drie dagen. ‘Wauw, vette shows gezien, wát een fijne sfeer, een keer goed zat geworden, een leuk meisje of leuke jongen ontmoet, kortom; een geweldige tijd gehad.’ En dat je dan daarna alvast WOO HAH! 2023 groot in je agenda zet.”
WOO HAH! X Rolling Loud vindt plaats van 1 t/m 3 juli in de Beekse Bergen. De hele line-up, ticketsale en alle informatie zijn te vinden op de website.
