Weinig mensen die de afgelopen drie decennia zóveel invloed hebben gehad op het genre als Dr. Dre. Vandaag, uitgerekend op de dag dat de cannabisgebruikers het bestaan van hun favoriete plant vieren, brengt hij toepasselijk zijn debuutalbum The Chronic uit op de streamingdiensten. Na 28 jaar is ‘ie dus eindelijk legaal te beluisteren voor iedereen die geen Apple Music-abonnement heeft afgesloten of in een vorig tijdperk de plaat op vinyl, cassette of cd heeft aangeschaft. Dus ‘dubs up’ en let’s ride!
Hij lanceerde in hoogst eigen persoon de carrières van moderne supersterren als Kendrick Lamar en Eminem, verdiende miljoenen met zijn eigen lijn koptelefoons en vond keer op keer het geluid van hiphop opnieuw uit. Andre Young stond aan de wieg van een tak van de hiphop die haaks stond op alles wat er tot dan te vinden was in het genre. Vanuit Los Angeles, aan de westkust van Amerika, bracht Dr. Dre een tegengeluid voor de voornamelijk kille hiphop die aan de oostkust gemaakt werd.
G-funk, herkenbaar aan de hoge synthesizermelodieën en de zwaar aangezette bassen bracht een warm alternatief voor de ijzige instrumentaties van de east coast. “Het werd niet door hem alleen ontwikkeld”, vertelt muziekjournalist en westcoast-hiphopliefhebber pur sang Saul van Stapele op NPO Radio 1, vlak voordat de plaat eindelijk via Spotify te beluisteren is. “Maar The Chronic populariseerde dat geluid volledig en gaf Californië een heel eigen en herkenbare hiphopsound.”
Dr. Dre brak door met ’the most dangerous group’ N.W.A., maar na financiële strubbelingen viel die groep uit elkaar. Dr. Dre besloot een solocarrière te lanceren. Tijdens het maken van The Chronic werd hij hevig geïnspireerd door de p-funk van George Clinton’s Parliament Funkadelic. Het leverde een zomerse plaat op die muzikaal gezien verrassend genoeg prima pasten bij de onderwerpen die Dr. Dre aan wilde snijden in zijn teksten. Uiterst relaxed vertellen hij en voornamelijk uitblinker Snoop Dogg over het gangsterleven op de straten van Compton en Long Beach, op de lome beats vol zonnige tonen.
Dat Dre niet de beste rapper is, lijkt hij zelf ook te beseffen. Hij verzamelt een geweldig team aan rappers om zich heen die dat gegeven verhullen. Snoop Dogg vult maar liefst dertien gastbijdragen in op de zestien nummers. Zijn rapcarrière staat op dat moment nog in de kinderschoenen, maar wat is ‘ie goed en wat is zijn nog relaxtere voordracht dan die van Dre zelf aangenaam om naar te luisteren. Vanaf dat moment vormt hij een klassieke hiphoptandem met Dr. Dre. Het zwaar aangezette stemgeluid van Dr. Dre en de hogere, nasale klanken van ‘Snoop’ kleuren mooi bij elkaar. Gastartiesten als Nate Dogg, Daz, Kurupt en The Lady Of Rage zorgen voor de nodige variatie. Het ene moment ‘strictly gangsta’, het andere moment funky en speels. En hoewel de featurings zich aan elkaar lijken te rijgen, is er één man die de touwtjes strak in handen heeft; de dokter zelf.
“De typische westcoast-bounce is geboren, met hulp van muzikale legendes.”
Want hoewel hij niet de perfecte rapper is, is hij een meester achter de knoppen. Hij weet elk geluidje in de producties zo te tweaken dat het geluid werkelijk uit de speakers blaast. De moddervette sound is om je vingers bij af te likken. Over elk riedeltje en toontje in de beats is minstens drie keer nagedacht. Natuurlijk, hij stal alles wat los en vast zat, maar wist er op The Chronic een prachtig geheel van te maken. Nummers van artiesten als James Brown, George Clintons’ Parliament Funkadelic (meerdere malen), Led Zeppelin, Solomon Burke en Isaac Hayes worden verknipt tot knallers van de bovenste plank. Iedere track slaat je, zeker muzikaal gezien, tegen de trommelvliezen. De typische westcoast-bounce is geboren, met hulp van muzikale legendes.
De wereld, en daarmee hiphop, is in de 28 jaar na de release drastisch veranderd. Zeker anno 2020 zou deze plaat met scheve ogen worden ontvangen. The Chronic doet alle eer aan zowat alle vooroordelen die je tante bij een verjaardagsfeest heeft over het genre. De teksten zijn seksistisch, vrouwonvriendelijk, homofobisch en gewelddadig. Ze waren dan ook niet voor niets onderwerp van veel talkshows van destijds. Maar ze vormden natuurlijk ook een weergave van het Los Angeles waar de hoofdrolspelers in woonden; arme buurten waarin ganggeweld aan de orde van de dag was, politiegeweld eerder regel was dan uitzondering en drugsdeals simpelweg vaker voorkwamen dan iemand die de hond uitliet. Het perspectief van drugsdealers en bendeleden wordt uitvoerig geschetst. Is het enkel verhalenvertellend of ook verheerlijkend? Ondanks dat er, in 2020 nog meer dan in 1992, een dunne scheidslijn tussen die twee zit houden we het op het eerste.
Just to floss it like a mothafucka, clowning and shit
Got the Dana’s on your hooptie and your fly-ass bitch
Throw off, go off, show off, I take that ho
If she proper, I’ma pop her, the ho-hopper
It’s back on track
With big money, big nuts, and a big fat chronic sack
– Dr. Dre in ‘Deeez Nuuuts’
Ondanks die heftige onderwerpen werd het meesterwerk dit jaar nog op hoog niveau geprezen. Begin 2020 werd The Chronic gearchiveerd in en door de US Library of Congress, omdat ze van mening waren dat het album voldeed aan alle eisen: de culturele waarde en zowel het historische als estetisch belang. De albumtitel komt van een sterke wietsoort, maar daarachter moet je niet teveel zoeken. Zoals Dre het ooit zelf vertelde tegen Arsenio Hall: “The Chronic is… de bom op straat op dit moment. Ik kwam erachter dat mijn album de bom is, dus ik móest ‘m wel zo noemen.”
Aan de vraag waarom de legendarische debuutplaat van Dr. Dre nooit álle streamingservices heeft bereikt kleeft een bitterzoet verhaal. Pas in 2015 werd het album voor het eerst beschikbaar voor streaming, via Apple Music. Ze hadden, na Dre’s eigen Beats Electronics overgekocht te hebben, het jarenlange exclusieve recht de plaat aan te mogen bieden, ondanks dat Dr. Dre altijd zelf de digitale rechten van The Chronic in handen heeft gehad. Het zal Dre of zijn portemonnee ongetwijfeld geen windeieren hebben gelegd, maar de liefhebbers bleven lang met lege handen achter. Nu heeft distributeur eOne het voor elkaar gekregen een deal in elkaar te knutselen waardoor de fans eindelijk krijgen wat ze willen: Dr. Dre’s eerste soloalbum op alle streamingdiensten.
Gangstarap is een kunstvorm die zorgt voor controverse, en Dr. Dre heeft met The Chronic een flinke loep gelegd over de ritselaars aan de westkust van Amerika. De dreun die de impact van de plaat met zich meebracht klinkt nog steeds na. Het album beïnvloedt nog altijd vele muzikanten wereldwijd, en doet nog altijd mensen ultiem bewegen. Elke dansvloer ontploft bij de eerste tonen van Nuthin’But A G-Thang, op de knallende drums van Let Me Ride of de disstrack Fuck Wit Dre Day. “Als je dit ontdekt in je jeugd, denk je toch “Dat wil ik voor de rest van mijn leven horen’?”, zei rapper Josylvio er in 2017 over tegen FunX. En dat kan volgens hem prima, want: “Zijn muziek is tijdloos. Je kunt het blijven luisteren. Vandaag de dag is het veel moeilijker om zoiets te maken.” Dr. Dre lanceerde niet alleen zichzelf ermee als soloartiest, maar deelde het belangrijkste podium van zijn carrière met Snoop Dogg.
Daarmee is The Chronic niet alleen Dr. Dre’s debuutalbum, maar ook de blauwdruk voor de werkwijze van de westkust; samenwerken om groter te worden werd daar het motto. De doc heeft door de jaren genoeg mensen op spreekuur gehad en beter gemaakt. Zijn soloalbum-discografie bestaat uit uit drie albums; drie klassiekers, waarvan The Chronic de eerste was. Nu is ‘ie er eindelijk voor iedereen, en ondanks dat er geen minimum leeftijd voor geldt: enjoy responsibly.
