Twee weken geleden nam de Hiphopwereld kennis van het tragische, op 31-jarige leeftijd overlijden van Jay Dee. Dat J-Dilla al een tijd rondliep met een slopende nieraandoening was bekend en tijdens zijn optreden in Nederland een aantal maanden geleden zat hij al in een rolstoel. Tijdens zijn ziektebed heeft hij zowel “Donuts” als nog twee (!) albums afgemaakt. Dit alles in het ziekenhuis met een laptop op schoot, om aan te tonen wat een absolute workaholic/muziekfreak Jay Dee was. Jay trad niet zo op de voorgrond als bijvoorbeeld Pharell Williams, Timbaland of Dr. Dre, maar werd in kennerskringen absoluut op hetzelfde niveau ingeschat. Vroege klassiekers die door hem geproduceerd zijn, zijn bijvoorbeeld “Runnin” en “Drop” van The Pharcyde. Later heeft hij als producer van Slum Village nog een flink aantal klassiekers afgeleverd, denk hierbij bijvoorbeeld aan “Fall In Love”, “The Look Of Love” en “I Don’t Know”. De reden dat Slum Village nooit echt groot is geworden heeft meer te maken met de beperkte kwaliteiten van de MC’s dan de productie van Jay. Voor Common is hij ook van grote waarde geweest op diens laatste drie albums, aan “Voodoo” van D’Angelo heeft hij meegewerkt en wat niet veel mensen weten is dat niet Q-Tip, maar Jay Dee “Got ‘Til It’s Gone” van Janet Jackson heeft geproduceerd. En zo kan ik nog wel uren doorgaan, maar ik ben hier om zijn laatste album “Donuts” te bespreken, so let’s move on…
Allemachtig wat een zware klus is het om een kleine 45 minuten achter elkaar naar dit album te luisteren. Niet omdat het geen goede muziek is, hell no!, maar omdat “Donuts” heel veel concentratie en informatie verwerken van de luisteraar vergt. Er gebeurt zo ontzettend veel op dit album dat ik haast niet weet waar te beginnen. 31 tracks van tussen de 1 en 2 minuten, en die variëren dan ook nog eens enorm. Jay Dee’s muziek heeft een hypnotiserende werking en is constant intens. Een nummer waarbij je als luisteraar spontaan een traantje zou wegpinken is het hartverscheurend mooie “Stop” waarin een sample van een zangeres zit die “You’re gonna need me, you’re gonna want me back” zingt. Dit is in het licht van het overlijden van de man erg bitterzoet. Net als Sam Cooke’s “A Change Is Gonna Come” dat hij vlak voor zijn dood aan zijn collega Bobby Womack liet horen, voelt dit nummer bijna als een aankondiging van zijn overlijden. Sowieso straalt het hele album een soulvolle, en bijna bovennatuurlijke vibe uit. Jay Dee’s samples en de wijze waarop hij stemmen chopt zijn zo meesterlijk en bezwerend dat hij er volledig nieuwe nummers van maakt. Nog maar een paar hoogtepunten opnoemen dan: het psychedelische “Lightworks”, het hypnotiserende “One For Ghost (de titel zal vast verwijzen naar het feit dat dit een intstrumentaaltje is dat perfect voor Ghostface zou zijn)”, en het groovy “Workinonit”.
“Donuts” is een ervaring die je moet ondergaan eigenlijk. Waar RJD2’s “Deadringer” nog overzichtelijk was, raak je bij dit album al snel bijna de kluts kwijt, omdat er zo ontzettend veel gebeurt op muzikaal gebied. Wat dat betreft is het misschien te vergelijken met het voor het eerst horen van DJ Shadow’s verbijsterende debuutalbum “Endtroducing”, al is Jay Dee muzikaal eigenlijk met niemand te vergelijken, zo origineel is hij. Wat een gemis voor Hiphop, dat deze man al zo jong is gegaan…
Meer info: http://www.stonesthrow.com
Tracklist:
01. Donuts (Outro)
02. Workinonit
03. Waves
04. Light My Fire
05. The New
06. Stop
07. People
08. The Diff’rence
09. Mash
10. Time: The Donut of the Heart
11. Glazed
12. Airworks
13. Lightworks
14. Stepson of the Clapper
15. The Twister (Huh, What)
16. One Eleven
17. Two Can Win
18. Don’t Cry
19. Anti-American Graffiti
20. Geek Down
21. Thunder
22. Gobstopper
23. One for Ghost
24. Dilla Says Go
25. Walkinonit
26. The Factory
27. U-Love
28. Hi
29. Bye.
30. Last Donut of the Night
31. Welcome to the Show
