Verslagenheid heerst andermaal in de rapscene, aangezien een van de scherpste pennen nooit meer opgepakt zal worden. Kaseem Ryan, rapveteraan uit Brownsville, Brooklyn, is overleden op 52-jarige leeftijd, zo meldt zijn familie op Instagram. In het afgelopen anderhalf decennium belandde hij meermaals in onze jaarlijstjes en dat was niet voor niets. Zijn catalogus is een erfenis voor iedereen die bijzonder krachtige en eigenzinnige hiphop waardeert.
“Met een gebroken hart maken we bekend dat Kaseem Ryan, als rapper en producer bekend als Ka, op 12 oktober onverwacht is overleden op 52-jarige leeftijd in New York City”, luidt de eerste zin van het statement dat zijn familie naar buiten bracht. Het staat er echt. De man die twee maanden geleden met The Thief Next to Jesus nog een sterke ‘Album Of The Year’-contender uitbracht, is niet meer onder ons.
Met grote verslagenheid komen de andere woorden uit het bericht binnen: “Ka, geboren en getogen in Brownsville, Brooklyn, leefde een leven van dienstbaarheid aan zijn stad, zijn gemeenschap en zijn muziek. Als veteraan van de New York City Fire Department zette hij zijn leven op het spel om zijn medeburgers te beschermen. Ka klom op tot kapitein binnen de FDNY en was een van de eerste hulpverleners tijdens de aanvallen op het World Trade Center op 11 september 2001. Hij laat een buitengewone nalatenschap achter als artiest, waaronder elf opmerkelijke, in eigen beheer uitgebrachte solo-albums. Ka wordt overleefd door zijn vrouw, moeder en zus. We vragen vriendelijk om de privacy van Ka’s familie en dierbaren te respecteren terwijl ze rouwen om dit onmetelijke verlies.”
Ka’s rapcarrière kreeg zijn eerste echte vlucht al in 1989, toen zijn neef Dion hem duizend dollar gaf om te investeren in studio-apparatuur. “Duizend dollar was toen een miljoen dollar”, vertelde hij in een zeldzaam interview met The Fader in 2016. De eerste groepen waarin hij opereerde, Natural Elements en Nightbreed, genereerden wat buzz in de vroege jaren ’90, maar vonden nooit commercieel succces omdat de rap-zeitgeist zich verwijderde van verfijnde rijmschema’s en kale beats.
Rond de millenniumwisseling verlegde hij zijn focus van muziek naar zijn nieuwe baan bij de brandweer. Vlak voordat hij daar op kon klimmen als kapitein, begon Ka echter toch weer te rappen. Hij kón niet anders: de brandweerman kreeg zijn innerlijke rapvuur niet geblust. Ka dacht in rhymes. Hij kon niet alleen uren over een zin nadenken, soms nam hij weken de tijd om de woorden in de juiste volgorde in een bar te krijgen. Zijn liefde voor de complexiteit in taal was onmeetbaar; en dus liet hij twee carrières parallel lopen aan elkaar. Vrijwel meteen nadat hij na die herstart een nieuw album uitbracht genaamd Iron Works, kreeg hij een belletje van GZA. Of hij mee wilde doen op diens album Pro Tools. Zo geschiedde.
Hij wisselde tussen 24-uurs brandweerdiensten en 12-uurs studiosessies. Toch werd dat dubbelleven niet door iedereen gewaardeerd. ““FLAME THROWER: FDNY captain moonlights as anti-cop rapper.”, viel er in 2016 te lezen op de cover van de New York Post. De hit-piece kwam als een verrassing en bevatte niet alleen een paar regels uit een oude track van Ka waarin hij “slecht zou praten over de politie”, maar ook een aantal kleinerende citaten van iemand met een hoge functie bij de politievakbond. Het onwaarschijnlijke doelwit: een onafhankelijke rapper met een baan in dienst van zijn gemeenschap. “Ka zou gevierd moeten worden als een New Yorkse schat”, tweette collega-artiest El-P erover. “Voordat je een hit-piece schrijft, is het goed om jezelf af te vragen: ‘Heeft de man die ik probeer te vernietigen meer levens gered dan ik?’”
Toch zal Ka’s leven en carrière in de hiphopscene vooral gevierd worden. Hij heeft dan ook alles gegeven. Na Iron Works verschenen er namelijk tussen 2012 en 2024 nog acht soloalbums, platen met producer Preservation onder de naam Dr. Yen Lo en met producer Animoss als Hermit and the Rescluse. Het was bijna altijd een one man show. Hij verstuurde zijn eigen merch en cd’s op als je het rechtstreeks bij hem bestelde. Op een gegeven moment werd het zoveel, dat hij pop-up shops organiseerde waardoor de fans naar hém toe konden komen. Een benaderbaar artiest, voor iedere fan. Naast het feit dat hij een altijd overtuigende rapper is, zijn veel van zijn eigen albums grotendeels of volledig zelf geproduceerd. Hij heeft in de loop der jaren veel samengewerkt met Roc Marciano en hij heeft ook samenwerkingen met onder andere Navy Blue en Joi.
Het is een kleine kring van gelijkgestemden, waarbij het vooral moeilijk was om erin te geraken, herinnert producer Apollo Brown zich op Instagram. “Ik respecteerde het echt toen Ka een samenwerking afwees. Hij zei: “Geen disrespect Apollo, ik ben een fan. Maar ik werk alleen met mijn vrienden en longtime collaborators.” Ik hield daarvan. Ik wil ook niet in een onconfortabele situatie belanden waarin ik moet werken met artiesten die ik niet ken. Been there, done that. Deze shit zou fun en uplifting moeten zijn.”
Roc Marciano, die Ka meenam naar zijn eerste show in Amsterdam in 2023, heeft ook prachtige woorden over voor zijn kameraad. “Ik ben dankbaar dat ik je mijn broer mag noemen, een grote broer zelfs. Vaak verwees ik naar je als één van mijn beschermengelen. Dan had je die grijns alsof je je daar volledig van bewust was. De pijn die ik voel voor je mooie vrouw en familie kan ik niet in woorden uitdrukken. Ik wil dit niet posten. Maar ik voel de verantwoordelijkheid om mensen te laten weten dat de MAN Kaseem Ryan de sterkste broer was die ik kende. Hij was een gever en een groot deel van mijn ontwikkeling als mens.”
Hij gaat verder: “En jij deed dat voor zovelen. Maar dat is gewoon een deel van het pakket dat komt met het hebben van Ka als vriend. Ik heb zoveel van je geleerd en tot op de dag van vandaag doe ik dat nog steeds. Wil je nogmaals bedanken voor alles wat je voor mij als persoon hebt gedaan broer. Ik hou van je, en zal het missen dat we over basketbal spraken en hoe je mijn zoon aan het lachen kon maken. Hij hield ook echt van je. Tot we elkaar weer ontmoeten.”
Een van zijn tweets krijgt een nieuwe betekenis nu hij er niet meer is. “Artists go thru highs & lows wanting recognition, acceptance, money, sanity etc. while fighting poverty, insecurity & doubt. I know firsthand how close we are to neaver hearing from one of our favorite artists again. Don’t take them for granted, treat each project like it’s their last.”
Ka. Zo compromisloos als maar kan, maar minstens net zo waardevol.
Een legende is niet meer.
R.I.P.
Het laatste album van Ka is hieronder te beluisteren.
