Opnieuw onderscheidt de Haïtiaans-Amerikaanse mc Mach-Hommy zich van praktisch al zijn collega’s; zo zijn de lyrics van zijn nieuwste album #RICHAXXHAITIAN niet beschikbaar op Genius of op de streamingdiensten. En zelfs als je je daardoor niet extra concentreert op de teksten, simpelweg omdat het een stuje felbegeerde kennis is in de context van het album, verandert het je oor.
#RICHAXXHAITIAN is dan ook een essentiële aavulling op zijn toch al uitgebreide discografie. De eerste helft van het album is als een kaakslag met een knuppel; snoeihard worden de kasseien een met je hoofd, en beland je even in een parallelle wereld waarin alles vervormd wordt. De kronkels blijken de gedachtestromen van Mach-Hommy, die andermaal tekstueel en flowtechnisch van plan is iedereen achter zich te laten. Over de helft verandert de sfeer van het album als een verademing; van benauwd en beklemmend richting zomers. Wie dankzij Pray 4 Haïti dacht dat hij deel uitmaakte van de Griselda-golf komt er nu achter wat de die-hards al wisten. Hij is een veel nauwkeuriger songwriter dan de meesten, en is daarbij ongeëvenaard wat veelzijdigheid betreft.
Zijn nieuwste worp vormt een van de meer conceptuele projecten in zijn catalogus. De meeste tracks gaan over de huidige politieke crisis in Haïti. Mach bespreekt het gebrek aan onderwijs aldaar, en het onvermogen van de regering om de inwoners te voorzien van waardevolle historische informatie. Hij praat diepgaand over het marxisme en het panafrikanisme, waardoor al snel duidelijk wordt dat hij zich heeft ingelezen.
Typerend voor de plaat is dat er diverse subgenres worden verkend, door een hoop verschillende producers. Jazzrap, abstracte hiphop, housey beats en psychedelische rock; het komt allemaal voorbij. Frappant is dan ook dat het qua sound nooit te ver uiteenloopt, het is bizar hoe dichtbij Mach-Hommy bij zijn core blijft; ontspannen en constant evoluerende instrumentaties die de nodige ademruimte, terwijl hij daarboven in zijn indrukwekkende flow de Haïtiaans-Creoolse verzen laat samensmelten met het Engels.
#RICHAXXHAITIAN is Mach-Hommy’s langste plaat in jaren. Daar maakt hij gretig gebruik van; naast de veelzijdige trackist, is de plaat doorspekt met features van fijne underground-rapcats. Roc Marciano, Tha God Fahim en Quelle Chris zorgen allemaal voor coupletten, net als Black Thought (fenomenaal!) en Your Old Droog. Die heeft dan wel iets supergeks te melden, maar voor die rariteiten raden we je toch echt aan de plaat zelf te checken.
Wat overeind blijft is de legende die Mach-Hommy is. Met meer dan dertig projecten op zijn naam heeft hij co-signs gekregen van de grootsten uit de hiphop-royalty. Zijn vraatzuchtige fanbase heeft door zijn rap-release-als-high-art-aanpak een levensvatbaar carrièrepad voor hem geplaveid. De streng gelimiteerde fysieke uitgaven gingen voor honderden dollars per stuk over de toonbank. De muziek was niet altijd even makkelijk verkrijgbaar, ook niet digitaal. Maar de laatste vijf jaar bracht hij een groot deel van zijn discografie naar de reguliere streamingdiensten en legde hij zelfs af en toe een interview af.
Zijn kenmerkende teruggetrokkenheid is zijn grootste unique selling point, maar toch voelt #RICHAXXHAITIAN aan alsof hij van plan is opener te worden wat artiestieke benadering betreft. Het persbericht beschrijft het album als de laatste van een tetralogie van op Haïti gerichte platen, waar HBO en Pray 4 Haïti eveneens deel van uitmaken. Daarin bewoog hij van weelderig en somber via jazzy naar zomers en broeierig. De combinatie van dichte, dynamische flow en haast zweverige zang-passages zorgden voor een consistentie waar velen van dromen; daarbij heeft hij het mythische van een MF DOOM of Yasiin Bey dat in zijn voordeel werkt; inclusief – encyclopedische en koloniale – referenties.
Het is dan ook geen toeval dat het album vlak voor de Haïtiaanse Vlagdag uitkwam, de dag waarop het moment herdacht wordt waarop de grootste slavenopstand in de moderne geschiedenis een symbool voor zijn strijd aannam. Beginnend met rode, witte en blauwe vlakken van de Franse vlag, verwijderden de Haïtiaanse revolutionairen het witte midden, naaiden de resterende stukken aan elkaar en voegden de zinsnede ‘liberté ou la mort’ (vrijheid of de dood) toe. In de daaropvolgende eeuwen evolueerde het naar de vlag die nu Mach’s gezicht bedekt op persfoto’s en albumhoezen. Gesluierd in trots en pijn trekt hij verder door het leven, maar hij laat meer dan ooit erdoorheen kijken.
Stream:
