“Ik hoef je niets te zeggen
Dit gaat verder dan rappen
Als je roept dan ben ik daar
En als je belt dan sta ik klaar
M’n broers, we delen vreugde en verdriet
Ik meen het, dit gaat verder dan rappen..”
Toen we een aantal maanden geleden vroegen welke Nederlandse rap HIJS-bezoekers luisteren om zich beter te voelen, noemden zij massaal Lotgenoot van Winne. Maar waarom spreekt dit nummer zo aan? Welke tracks helpen nog meer? En wanneer gaat iets “verder dan rappen”? In een onderzoek naar hoe rap kan helpen bij het persoonlijk welzijn – de balans tussen positief en negatief in je leven – kijken we naar deze vragen. Hierbij een inkijkje in de resultaten.
Hechte vriendschappen, jeugdige onbezonnenheid, opgroeien en dierbaren verliezen: thema’s die we horen op Lotgenoot en die veel luisteraars raken. Zij kunnen zich vinden in de teksten, maar het nummer roept ook herinneringen op: aan de eigen jeugd of aan de tijd dat het nummer uitkwam. Niet alleen Winne werd veel genoemd, maar ook artiesten als Fresku, Sticks, Hef, Lijpe en Kevin zorgen ervoor dat je beter in je vel zit. Hoe? De verhalen van rappers zijn herkenbaar, bieden troost, geven zelfvertrouwen en energie, en zijn onlosmakelijk verbonden met de verledens van luisteraars.
Veel luisteraars van Nederlandse rap herkennen zichzelf in de teksten. Of het nou gaat over de dingen die ertoe doen, zoals vrienden en familie, een gedeelde opvoeding of emoties en struggles die je ervaart, rappers geven woorden aan hoe luisteraars zich voelen. Een luisteraar geeft aan soms te worstelen met depressieve gevoelens. Rap is dan als “een soort comfortdeken om me heen, en van daaruit vind ik motivatie om eruit te komen”. Sommige nummers geven het gevoel “dat het oké is om je kut te voelen, dat dit gevoel tijdelijk is”. Ze zijn “het bewijs dat ik niet alleen ben en dat meer mensen zich zo voelen”. En soms voel je je… ja… hoe voel je je eigenlijk? “Soms kan ik zelf die woorden niet vinden. Dan is het mooi dat zo een lied, op een moment dat je het nodig hebt, de juiste woorden heeft.”
Voor één luisteraar is Twijfel van Fresku hét nummer dat je moet opzetten wanneer je je slecht voelt. “Dit nummer is een oproep om ondanks alle shit die je meemaakt niet te twijfelen aan jezelf. Het einde is een letterlijke oproep om niet te twijfelen”.
“Voor alle mensen die twijfelen
Kom je daarmee verder? Nee, ik betwijfel het
Eigenlijk weet niemand wat je moet op de wereld
Maar je bent er en je moet niet zoveel twijfelen
Nee, nee, je moet niet zoveel twijfelen
Nee, je moet niet zoveel twijfelen…”
En toch is het niet alleen de kwetsbare kant van hiphop die luisteraars gebruiken om zich beter te voelen. Rap geeft de mogelijkheid om “jezelf vol zekerheid te presenteren”. Blijkbaar slaat de opschepperij van rappers over op het eigen gemoed. Bijvoorbeeld als meerdere rappers op een track staan en elkaar tekstueel aftroeven, zich presenteren als een front of een attitude hebben. Want naast de teksten en boodschappen geeft de muziek zelf, de beats, het opzwepende karakter van sommige tracks een boost aan de energielevels. Ze stemmen vrolijk of bieden een uitlaatklep voor woede en frustratie. Het zijn plekken waar “ik lekker m’n emotie in kwijt kan”. Muziek die “me gewoon lekker laat voelen, me met de kop omhoog en de borst vooruit door het leven laten gaan, zonder dat dit nummer dat als boodschap heeft”.
Ten slotte zijn de gevoelens die een nummer oproept vaak gelinkt aan herinneringen. “Vroeger dacht ik dit was tijdloos / maar nu heeft iedereen zijn eigen zorgen” zegt Kevin op Tijdloos. Zet een track op en associaties met vroeger, zorgelozer tijden en oude vrienden dringen zich op. De waardering voor deze raps zit ‘m niet in de boodschap, maar in de herinnering en het gevoel dat ze oproepen. Een luisteraar geeft aan dat New Wave, en in het bijzonder Ronnie Flex, een nostalgisch gevoel geeft omdat dit herinnert aan middelbareschooltijden. Dat maakt het luisteren extra speciaal. En dit argument wordt door meer mensen gemaakt, artiesten die zij uitkozen “speelden een rol in mijn jeugd/tienerjaren, dus hun muziek brengt me terug naar die tijd”. (Opgezwolle, anyone?)
Voel je je onbegrepen? Heb je behoefte aan een arm om je heen? Wil je je onderdompelen in een bad van nostalgie? Of wil je alle opgekropte woede van je afschreeuwen? Rap is daar voor je! Meer resultaten, meer van jullie citaten en een bredere reflectie op wat rap kan doen voor je persoonlijk welzijn kun je vinden in de wetenschappelijke publicatie – die helaas nog even op zich laat wachten (we’ll keep you posted!). Ben je tot die tijd benieuwd welke artiesten en nummers nog meer genoemd worden om je beter te voelen? Luister dan de playlist die we maakten op basis van jullie antwoorden.
——–
Lijkt het je leuk om op een later moment over dit onderwerp in gesprek te gaan met anderen en daarmee bij te dragen aan wetenschappelijk onderzoek? Stuur dan een mailtje naar Robbert Goverts via goverts@essb.eur.nl.
