Rap is een kunstvorm die altijd een connectie zal behouden met fysieke goederen. Dat begrijpen jonge luisteraars die worden geconfronteerd met dure merken, maar ook je boomervader die rap begrijpt als: goud, auto’s en vrouwen. We gaan niet in op het waarom; dat is een artikel voor iemand anders. Wat MM.. FOOD?, MF DOOM’s tweede album onder zijn eigen moniker interessant maakt is dat rap’s grootste schurk niet geinteresseerd is in al die dingen, maar zich liever richt op wat er echt toe doet: eten, natuurlijk. Op de twintigste verjaardag van het album vieren we DOOM’s nalatenschap andermaal.
MM.. FOOD?, een anagram voor MF DOOM, is Daniel Dumile’s zesde album, maar zijn eerste sinds Operation: Doomsday onder zijn eigen MF DOOM-alias. Hij knutselde het grotendeels alleen in elkaar. In tegenstelling tot het feature-heavy debuut verschijnen op MM.. FOOD? slechts vier gasten op de microfoon en drie gastproducers op drie verschillende nummers. Count D Bass draait een dubbele dienst door te rappen en tegelijkertijd Potholderz te produceren, Angelika en 4ize wisselen verses uit op Guinnesses en de onvergelijkbare Mr. Fantastik duikt op in het perfecte Rapp Snitch Knishes. Madlib en Moleman-lid PNS produceren respectievelijk One Beer en Kon Queso. De gastenlijst voor dit diner is kort, maar ieder is op hun eigen manier een fascinerende toevoeging.
En dat betekent eigenlijk maar één ding: dat DOOM voor het grootste deel van MM.. FOOD? aan zijn lot wordt overgelaten. Vrij om door alle ruimte te razen, precies zoals hij het wil. En dat levert een bizarre, geheel eigenzinnige reis op. Die verloopt iets minder soepeltjes dan op ‘Doomsday’. Het simpele feit dat elk nummer gebaseerd is op het algemene concept van eten en voedsel is al vreemd genoeg. Het is dan ook wonderbaarlijk hoe Dumile zo’n ingekaderd concept van begin tot eind fris weet te laten smaken. Maar laat dat maar aan hem over. Vanuit zijn voorliefde voor extra vreemde samples laat hij vooral in een vierdelige reeks nummers horen hoe verdomd goed hij is in het maken van geluidscollages.
Ze zijn opgebouwd rond samples van Euell Gibbons-parodieën en Fat Albert-vakantiespecials. En dat levert wat uitdaging op. Je kunt als luisteraar zelfs niet voorbij de sketch gaan waarmee het album opent, om bij het duistere Beef Rap te komen; ze delen namelijk een tracknummer. Iedere luisterbeurt is de moeite waard, en moeite zullen de eerste paar luisterbeurten kosten. MM.. FOOD? is dan ook een echte groeier.
Dat is te wijten aan het feit dat de belangrijkste schurk die de hiphopgame ooit heeft voortgebracht niet per sé iets te bewijzen had. Doomsday en Madlib-collabo Madvillainy (dat slechts acht maanden voor MM.. FOOD? verscheen!) en het trio King Geedorah- en Viktor Vaughn-albums zijn ieder op hun eigen manier fantastisch. MM.. FOOD? gaf DOOM de ruimte om minder te denken aan de bewijsdrang, maar het meer te laten draaien om speelsheid en creativiteit.
Dat is hoorbaar in de bedwelmende, kalm gebrachte rijmelarij. Dit is een album waarop ‘baboon’ en ‘stab wound’ klakkeloos met elkaar worden gerijmd. En een plaat waarop de maker heerlijk kan schetsen met woorden. In Kon Karne bijvoorbeeld: “Darker than the East River, larger than the Empire State / Where the beast who guard the barbed wire gate / Is on the job—not my fate, tired of the wait / ‘Til the Villain bring deliverance from the dire straits.” En ja, zulke asociatieve woorden na elkaar toveren regelmatig een lach op het gezicht: “Her bra smell, his card say, ‘Aw Hell!’/ Barred from all bars and kicked out the Carvel / Keep a cooker where the jar fell / And keep a cheap hooker that’s off the hook like Ma Bell.”
Op MM.. FOOD? vindt MF DOOM zichzelf niet echt opnieuw uit als rapper. Hij is simpelweg aan de top van zijn kunnen, waar hij in de vijf jaar ervoor ook al bivakkeerde. De stofes zijn opmerkelijk en vele verses hadden prima ook op zijn andere projecten kunnen belanden. Een prachtig gegeven, maar wat dit album echt interessant maakt is het samenspel tussen MF DOOM de rapper en MF DOOM de producer. De ultieme collabo tussen Metal Face en Metal Fingers.
Er is weinig unieks aan het feit dat DOOM veel van zijn eigen nummers produceert. Bij sommige artiesten voelt het echter aan alsof de productie een aspect is dat ondergeschikt gemaakt wordt aan het rappen of andersom. Bij DOOM niet. Gedurende de eerste helft van het millennium bracht hij gestaag volumes uit in zijn instrumentale Special Herbs-serie, maar met bijvoorbeeld Take Me To Your Leader toonde hij ook de bereidheid om allebei de bezigheden – produceren en uitvoeren – op de voorgrond te houden.
Hij verweeft altijd samples van oude tv-programma’s, theme-songs en geluidseffecten met snerpende snares op een basloze loop. Als je aan indierap uit die tijd denkt, is het moeilijk om niet aan zijn geluid te denken, en het is gemakkelijk om te wijzen op de invloed en grip die hij had op de tijdgeest van die tijd en de unieke aanpak te identificeren. Zijn drang om alles te controleren en naar een nieuw level te verheffen schijnt door op elk afzonderlijk nummer. Het maakt niet uit dat ze niet zo makkelijk verteerbaar zijn als op zijn debuut. De smaken zijn intrigerender en complexer.
Het is echt moeilijk om te beginnen met één element van DOOM. Hij staat bij velen bovenaan de lijst met favoriete rappers. Een artiest van absolute wereldklasse, een brute kracht in de indierap. Wie anders kan 48 minuten lang intensiteit wijden aan rappen over shit die op het picknickkleed te vinden is, gekruist met een sociopolitieke kijk. En er wordt geen seconde verspeeld aan nonsens, zelfs de kruimels smaken hemels.
Een van de uitschieters is One Beer, dat werd geproduceerd door Madlib. Het is dan ook gek te noemen dat de track niet werd gebruikt op Madvillainy; het is een eeuwig vraagstuk dat bij me oppopt als ik MM.. FOOD? weer eens beluister; waarom Madlib en DOOM besloten om het van Madvillainy te weerhouden en te plaatsen als ster op MM.. FOOD?. Het antwoord ligt waarschijnlijk dichtbij: DOOM moet je niet in twijfel trekken.
Hij heeft immers altijd gedaan wat hij wilde en de luisteraar moest het er maar mee doen. Het is als fan altijd leven op Dumile’s voorwaarden en dat is simpelweg nooit een straf geweest. Hij was – en ís, postuum – namelijk een prima leermeester. Een van de belangrijkste lessen die hij in petto heeft op dit album is dat je je nooit te comfortabel moet voelen bij je mensen. Wees altijd op je hoede voor verraad, achterbaksheid en zie er niet uit als een doelwit voor degenen die misbruik maken van je vriendelijke aard.
In principe doet alles wat hierboven staat het album en de maker geen recht. MM.. FOOD? is een album dat je moet hóren. Geniet van hoe de weederige productie de misdadig welbespraakte en zacht ingesproken raps van DOOM omhult. Ontdek dubbele bodems, snufjes binnenrijm en bewonder zijn helderziende blik over rappers waarvan hun teksten als een boomerang in het gezicht terugkeren in de rechtszaal. Wat een afgewezen projectidee van Weird Al Yankovic had kunnen zijn, is uiteindelijk een van de meest volledig uitgewerkte en invloedrijke hiphopalbums van het millennium geworden. Bon apetit!
