Hiphop is 50: de reikwijdte gigantisch, de impact haast onmeetbaar

In de recreatiezaal van een flatgebouw aan Sedgwick Avenue geeft de 18-jarige Clive Campbell een back to school-party met zijn jongere zusje Cindy. Vrienden en buren dansen op de bekende klanken van artiesten als James Brown, Aretha Franklin en The Meters – alleen is er iets veranderd. Achter twee draaitafels draait Clive, beter bekend als DJ Kool Herc, twee kopieën van dezelfde plaat, om ertussen te faden. Een techniek waarbij men op de mixer heen en weer beweegt van de ene naar de andere plaat, waardoor de percussiegedeelten van elk nummer in een loop worden gezet om de beat levend te houden. Over die drumbreaks zou hij mc’en. Tijdens dat bijzondere tafereel gebeurde het; mijn grote liefde werd geboren. Een column over het genre, aangevuld met een met bloed, zweet en tranen tot stand gekomen playlist.

Het zou nog zes jaar duren voordat het eerste hiphopnummer werd opgenomen en uitgebracht, waarmee het genre werd geïntroduceeerd bij een breder publiek. Op die won een cultuur van de straat voor het eerst aan populariteit. Tegen de jaren ’80 was hiphop niet alleen in New York te horen, maar ook in de ether en in clubs in steden als Los Angeles, Atlanta, Toronto en New Orleans.

Abraham

In 1989 had hiphop zich gevestigd als een steunpilaar in de populaire muziek. Dat jaar introduceerde de organisatie van de Grammy’s een nieuwe categorie: Best Rap Performance. Genomineerden LL Cool J, Salt-N-Pepa en Will Smith (die de prijs won) besloten echter de ceremonie te boycotten omdat de uitreiking van hun categorie niet zou worden uitgezonden. Nou was ik daar helemaal niet bij. Sterker nog; 1989 is het jaar dat ik geboren werd. Hiphop is zeventien jaar ouder dan ik. Maar, zoals het gezegde luidt; op een oude fiets moet je het leren.

In de jaren die volgen, vond hiphop zichzelf steeds opnieuw uit, doordat rappers, dj’s en producers de grenzen van het genre verlegden en de populariteit naar nieuwe hoogten tilden. Nu hiphop haar vijftigste verjaardag viert, kunnen we uitgebreid terugblikken op de evolutie van iets dat niet enkel een genre is; maar simpelweg een levensstijl.

Het meest én het minst verrassende feit dat hiphop vandaag Abraham ziet? De lange levensduur. Wie van de aanwezigen op die dansvloer in The Bronx had kunnen voorspellen dat het vandaag de dag een van de grootste culturele stromingen ter wereld zou zijn? Een combinatie van rijm, ritme en een kloppend hart; meer was er niet nodig voor het ontstaan van alles dat zou volgen. Hiphop weigerde zich terug te trekken. Hiphop is vaak een verhaal van regionale loyaliteit. Misschien dat ik er daardoor zelf achter moest komen dat op de compilatie-cd van mijn vader uit 1996 naast Busta Rhymes’ ‘Woo Hah! (Got You All In Check)’ nóg een hiphoptrack bevatte. ‘Spraakwater’, dat door een mc uit mijn eigen provincie was gemaakt.

Veilige plek

Gehypnotiseerd door wat ik hoorde, ging ik op zoek. Op zoek naar meer. Via mijn neef leerde ik Dr. Dre’s hydraulische g-funk kennen, en de lenige lettergrepen van Snoop Dogg. Waar anderen een gabber-, een punk- of een hardrock-fase kenden, sloeg ik die compleet over. Vanaf het eerste moment dat ik een connectie legde tussen Busta Rhymes en Extince wist ik het; ik ben hiphop. En hiphop is thuis. Voordat het iets werd dat je überhaupt kon dragen, was hiphop wie je was. Het vergenwoordigde me, en op mijn beurt vertegenwoordigde ik het terug.

Legendarische kreten kwamen voorbij: Fuck The Police, bijvoorbeeld. En Can I Kick It? Hiphop kende ultieme liefde en legendarische beefs. Overrompelende passie, maar ook valkuilen. Verhalen en houdingen. Het was geluid én beeld. Van Wu-Tang Clan tot Boyz In The Hood. Hiphop was in je smoel, al vér voordat ik überhaupt van HIJS had gehoord. En op een gegeven moment was het overal, zeker toen we op The Box zelf videoclips konden aanvragen per sms. THC, Brainpower, Opgezwolle; ik kon mijn ouders laten zien hoe mijn wereld eruitzag. Hiphop was de veilige plek waar ik meer van mezelf vond, waar ik zelfvertrouwen smeedde.

Vanaf toen was hiphop overal. Van dat 2pac-logo’tje dat ik in de kantlijn van mijn schriften kraste, tot aan mijn eerste concertbezoek. Hiphop was hoe ik cool zou definiëren. En cool was wat iedereen wilde. De evoluties van hiphop zijn net zo verrassend als het geluid ervan. Daar was Missy opeens, die op spacey Timbaland-beats haar ding deed. En de onmiskenbare signatuur van The Neptunes. Maar aan de andere kant ook de Detroit-soul van J Dilla, en de zuidelijke stomp van bijvoorbeeld Three-6-Mafia. Ik leerde ermee kennismaken via twee wegen; in eerste instantie vooral dankzij Peter, de eigenaar van platenzaak Tommy, en later via bijvoorbeeld Napster, Kazaa en Limewire.

Eeuwige bron

Dankzij de technologische ontwikkelingen was hiphop niet exclusief een Amerikaans product dat naar het buitenland verscheept moest worden om eraan te komen. Sterker nog; soms evolueerde het genre sneller dan dat ik bij kon houden. MP3’s, downloadbaar via blogs; het was er al toen ik nog diep in mijn cd-spaarfase zat. Daardoor nam hiphop snel nieuwe identiteiten aan. Het is het mooiste, maar ook het meest vluchtige genre ter wereld. Het is evenzeer UGK als Odd Future, en net zo Cam’ron als dat het Cardi B is. De kracht ervan is onmiskenbaar. Geen kooi is groot of stevig genoeg; hiphop doorbreekt barrières, stigma’s en overstijgt de hokjesgeest. Kleur, geur, soort, maat, geslacht, geaardheid; ik heb geleerd dat er in deze cultuur voor iedereen die dat wenst, een plekje is gereserveerd.

Hiphop is verbinding. Én creatief. Taal. Een fundament. Helder én cryptisch, tegelijkertijd. Hiphop is verbeelding. Hiphop is jazz, rock, soul, latin en punk. Deze cultuur staat aan de vooravond, en is daardoor een proloog voor de toekomst. Dit genre bepaalt wie de volgende is. Een star-maker en een star-breker. De reikwijdte gigantisch, de invloed haast onmeetbaar. Hiphop is vijftig, maar heeft nog steeds de jeugd. Nieuwe spitsvondigheden, nieuwe vindingrijkheid; het genre is er onophoudelijk mee bezig. Geen identiteit die hiphop niet als zijn eigen zou aannemen. Hiphop; de eeuwige bron. Van alles. Maar de grootste les die ik van mijn oudere liefde heb geleerd; respect.

Voor iets dat zich vaak zo lokaal concentreert, is hiphop bizar breed uitgewaaierd. Hiphop is namelijk net zo Rosecrans Boulevard als Monteverdilaan. Zo klassiek als Dipset Anthem, of modern als XO TOUR Llife. Zo bloemerig als De La Soul en Tyler, The Creator, maar ook zo clubby als Missy Elliott en Timbaland.

Thanks hiphop. Voor het altijd zijn op de juiste tijd en plaats, en het als een mentor ontfermen over me. Me bij de hand beetpakken, om me te gidsen door het leven. Plechtig beloof ik de hiphop-mindstate altijd met me mee te dragen, in alles dat ik doe. Het is het minste dat ik terug kan doen.

50 jaar terugbrengen tot 100 favorieten was geen makkelijke klus, maar ik heb het geprobeerd. Geniet ervan.

Geplaatst door bowie op 11 augustus 2023