Mos Def is sinds zijn naamsverandering naar Yasiin Bey ongeveer net zo teruggetrokken en enigmatisch als een hiphop-artiest tegenwoordig kan zijn. De enige die daar wellicht nog een schepje bovenop deed toen hij in leven was, is MF DOOM. Het leek dus in de sterren geschreven dat Bey en de mystieke rapkracht van de Villain met de metalen vingers ooit met elkaar in aanraking zouden komen. Op 6 februari steekt Yasiin zijn liefde voor de gemaskerde hiphoplegende in een nieuw jasje, als hij onder de noemer BEYONDOOM een show speelt met enkel werk van MF DOOM. Het decor: Paradiso, Amsterdam.
De show kent een zeer exclusief karakter. Bey heeft al vaker laten zien dat hij fan is van DOOM, maar nog nooit kondigde hij een volledige show aan. Hij coverde de muziek van de in 2020 overleden MC, en sprak met grote regelmaat over zijn favoriete teksten van DOOM. Eind december kondigde hij een unieke show aan in La Cigale, Parijs, gewijd aan MF DOOM. Uit het persbericht: “Yasiin Bey heeft altijd bewondering getoond voor de rhymes van de man die Viktor Vaughn, The Villain, King Gheedorah of simpelweg DOOM wordt genoemd. Hij zal een aantal van zijn favoriete tracks van ’the masked one’ ten gehore brengen.” De show in Parijs was binnen de korste keren uitverkocht.
Die plek is niet toevallig gekozen. Bijna een decennium geleden, toen Bey al echt in de luwte leefde en Amerika niet inkwam, maakte hij vanuit een gebombardeerde barak net buiten de Franse hoofdstad al een ode aan DOOM. In samenwerking met het platform CultureBox bracht hij toen een reeks video’s uit die hij BEYONDOOM doopte. Het was een soort video-EP, waarin hij de verses van DOOM rapt over de beats van onder meer Accordion, Beef Rap en Strange Ways.
Bovendien had hij in 2010 al eens getourd met MF DOOM. Drie grote Amerikaanse steden zouden ze samen aandoen. Zouden, inderdaad, want bij de tourstop in Chicago opende Mos Def de avond, waarna het publiek geheel desolaat achter zou blijven. MF DOOM had namelijk een dubbelganger gestuurd, een stunt double, een bedrieger. Die werd vervolgens flink uitgejouwd. Of het hem niet interesseerde of dat hij het wegens zijn gemaskerde gezicht wel gemakkelijk vond, is nooit duidelijk geworden. Een vertegenwoordiger van het Congress Theatre bevestigde dat “het individu dat had opgetreden niet de echte DOOM was.”
Of Mos Def die avond een sterk fingerspitzegefühl had over de praktijken die zijn collega zou uitvoeren? Misschien wel, want hij voerde daar – voordat de vervanger van DOOM door zeven tracks heen raasde – een cover uit van zijn gemaskerde held. Hij speelde Accordion, inclusief een masker over zijn gelaat. Iets dat ongetwijfeld niet was gebeurd als DOOM wél geprogrammeerd stond. Wie zou tenslotte een track performen van een act die ná jou het podium zou betreden?
Door de jaren heen heeft Mos Def eenieder aangestoken met zijn liefde voor Metal Face. Iemand die daar over kan meepraten is Questlove. “Het was tijdens de Voodoo releaseparty van D’Angelo en Mos Def kwam opdagen in zijn uitgeruste busje met chauffeur en de muziek schalde uit zijn dak. Hij draaide het raampje naar beneden en zei tegen me: “Yo je moet hier komen!” Ik probeerde hem duidelijk te maken dat Mark Ronson en ik de DJ’s van het feest waren, maar hij zei: “Nee man, we moeten even discussiëren.”
Naar eigen zeggen bereidde de drummer van The Roots zich voor op een diepgaand gesprek, maar Mos Def begon ‘het evangelie van DOOM te prediken’. “Ik heb het over een monoloog van veertig minuten, bijna zoiets als een Jehova-getuige die me probeerde te berekeren tot een nieuwe religie. Hij zei zoiets als “Begrijp je het majestueuze geschenk dat Operation: Doomsday is?” Ik had er nog niet met dezelfde oren naar geluisterd als hij. Ik vond het post-Wu-Tang; de loops zijn slordig. Kom op nou, ik kan dit niet draaien in de club. Maar Mos was niet van plan om op te geven. Hij leerde dat hele album uit zijn hoofd alsof zijn leven ervan afhing. Hij was vastbesloten om me ervan te overtuigen dat het de beste shit was die er bestond. En hij bleef het me maar uitleggen, tot hij uiteindelijk het zaadje in me plantte.”
Na de dood van MF DOOM in 2020, raakt het Questlove op een andere plek. “Je hoort het anders zodra iemand is heengegaan. Zoals ik de afgelopen weken naar al zijn muziek heb geluisterd, zou ik echt willen dat ik me er vanaf het begin in had verdiept”, zegt hij. “Ik schaam me zo dat ik dit verhaal vertel, want iedereen in mijn positie wil die glorie opeisen: ‘Ik was er eerst, I put you guys on!” Maar nee. Mos zette me erop in het holst van de winter in januari 2000, en predikte het evangelie tot ik te laat was voor mijn optreden. DOOM was God, volgens hem. Ik zit hier nu, twee decennia later, wetend wat ik toen had moeten weten.”
Yasiin Bey bracht eerder een cover uit van Madvillain’s ALL CAPS, nadat MF DOOM onverwacht overleed. In het verleden heeft hij ook gezegd dat hij onuitgebrachte muziek heeft liggen met de gemaskerde tekstschrijver. Daarnaast zei hij in 2009 “een miljoen in te zetten op DOOM als die ooit tegen Lil Wayne zou battlen.” Dat klinkt anno nu niet echt controversieel, maar hij zei het in een tijd waarin Weezy een van de grootste rappers was die op deze aardkloot rondliep. In hetzelfde interview: “Hij rapt net zo raar als ik me voel. Toen ik die Madvillain-plaat zag, kocht ik het meteen op vinyl. En ik had niet eens een platenspeler. Ik kocht ‘m alleen om naar het album te staren. Ik staarde ernaar en bleef maar zeggen: ‘Ik begrijp het.’”
Of het interessant is om een hele avond rapcovers te horen? Het is op 6 februari te horen in Paradiso, Amsterdam. Het is genre waarin het amper voorkomt. De manier waarop de ene MC flowt en zijn cadans behoudt, verschilt van de andere. Door het verschil in voordracht kan een tekst een compleet andere lading krijgen, en een track totaal veranderen. Mos Def mag dan wel een van de beste rappers ooit zijn, het zou zomaar kunnen zijn dat een DOOM-verse daadwerkelijk DOOM’s persoonlijkheid nodig heeft.
Yasiin Bey’s verschijning is tegenwoordig een zeldzame. Dat juist hij zich aan de teksten durft te wagen van een ander ongrijpbaar figuur uit de hiphopgeschiedenis, voelt aan als een speciale gelegenheid. De video’s van de covers die hij performde in een afgelegen barak in Parijs zijn inmiddels allemaal offline gehaald. Maar we hebben de eer om er in levende lijve getuige van te zijn.
Tickets zijn nu te koop via de website van Paradiso.
