Wie Doe Maar zegt, zegt Henny Vrienten. Van een officieel afscheid van de fans kwam het vanuit zijn kant helaas nooit; de tour die Doe Maar zou spelen werd afgezegd wegens zijn ziekte. Nu is het aan de fans om afscheid te nemen. Een absoluut icoon uit de Nederlandse popgeschiedenis is niet meer.
Het is 1980 als Henny Vrienten op 32-jarige leeftijd zich bij Doe Maar voegt. Eigenlijk heeft hij er dan al praktisch een carrière op zitten. In de jaren zestig speelde Henny, geboren als Hendrikus Cornelis Jacoba Vrienten, in diverse beatgroepen als Les Cruches. Het decennium erop kwam hij door met het muziek schrijven voor andere artiesten. Zelf brengt hij dan ook muziek uit, zij het onder pseudoniemen; wie Ruby Carmichael en Paul Santos kent, hoort eigenlijk Henny Vrienten. Hij had er een handje van om zich te verhullen in een karakter; ook tijdens de tournee die hij speelde met een coverband – waarin ook Ernst Jansz zat – noemde hij zichzelf Lenny Sharp.
Jansz speelde toen ook al in Doe Maar. Met Vrienten als leadzanger steeg de populariteit gigantisch. Hun mengeling van onder meer ska, punk en reggae leverde een overmatig succes op. De hysterie was dan ook compleet toen ze in 1984 besloten te stoppen. Vrienten ging op eigen naam verder, maar werkte voor zijn soloprojecten nog altijd met zijn vrienden uit de band. Hij bleek een perfectionist, en tevens een hiphopfan. “Ik volg Extince al sinds het begin van zijn carrière”, liet hij ooit optekenen in een interview. “In het verleden zouden we al een paar keer samenwerken, maar door toevalligheden kwam het er niet van. Ik vind hem met gemak de allerbeste rapper van Nederland. Hij heeft de gave van het woord.”
Wat hem zo aantrok in hiphop was de expressie, de attitude, vertelde hij. “De muziek heeft veel kracht en je kunt er je mening in kwijt. Als ik nu jong zou zijn, was ik een goede rapper geweest.” En hij deed vaker zulke uitspraken in interviews. Vrienten bleek een liefhebber. Hij groeide op in een tijd waarin het economisch tegenzat. “Wij moesten strijdbaar zijn, en maatschappelijk bewust. Daarom heb ik wel wat met de maatschappelijk relevante teksten van hiphoppers.”
Dat Brabantse onderonsje met Extince kwam er niet van, maar Def P en Brainpower wilden wel meedoen. Het leverde de nummers Aan de bewoners van dit pand en Als niet als op, beide te vinden op het Doe Maar-album Klaar. Die plaat werd in elkaar gezet richting de terugkeer van Doe Maar op het podium. In 2000 deden ze maar liefst zestien keer Ahoy aan. “Dat was onze eerste samenwerking met hiphop. Later werd dat meer, onder andere op de verzamelaar Versies / Limmen Tapes.” De paden van de genoemde rappers en Vrienten kruisten daarna vaker: Henny was te horen op het rakende Cathy op Verschil Moet Er Zijn van Brainpower, en Def P deed nog een couplet op Nachtvuur uit 2006. Extince bewerkte nog wel een nummer van de populaire band.
De stem van Vrienten had altijd iets lichts, waardoor hij bloedserieuze onderwerpen soms luchtig kon verpakken. Hij klonk karakteristiek en doorleefd. Winne kreeg ooit de eer om Sinds Een Dag Of Twee (32 jaar) te herbewerken in het programma Op Volle Toeren. Toen de zanger op zijn beurt diens versie van Lotgenoot liet horen, raakte de Rotterdamse rapper geëmotioneerd. Vrienten had een tekst geschreven waarin hij zich direct tot Winne wendde, en hij performde het op nog geen twee meter afstand. “Bij muziek vallen alle filters weg en dan komt het rechtstreeks bij je binnen”, vertelde Winne daarover tegen FunX. “Zijn versie sprak tot mijn ziel en dat kwam ook tot uiting.”
Ondertussen dook Henny Vrienten nog dieper in hiphop, terwijl Rico zich richting de reggae bewoog. Ze ontmoetten elkaar op Irie. “Toen ik de demo’s van Irie voor het eerst hoorde, was ik razend enthousiast”, vertelde Henny daarover tegen State Magazine. “Maar de plaat was voor mijn gevoel nog niet af. Ik hoorde alleen maar gesamplede bassen. Ik heb toen ingrediënten gebruikt die destijds ook bij Doe Maar voorkwamen, zoals de herkenbare baslijnen en achtergrondkoortjes. Maar de voornaamste link is toch gewoon reggae in combinatie met Nederlandse teksten. Dat was ongebruikelijk voor die tijd, en daarna hebben weinig artiesten zich daar aan gewaagd. Voor veel mensen klinkt Nederlandse reggae dan al snel als Doe Maar. Mede daarom vind ik het ook zo dapper dat Rico het aandurfde. Helemaal in combinatie met rap: het hiphoplandschap is nou eenmaal vrij xenofoob.”
Na een duet met die andere Zwolse hiphopgrootheid, Typhoon, liet Vrienten zijn liefhebberij voor hiphop nog altijd niet varen. Vorig jaar was hij nog te gast in On Stage, een programma waarin hij zijn liefde voor taal en poëzie nog maar eens uitte. Hij nodigde onder meer punkformatie Hang Youth – met rapper Abel van Gijlswijk als frontman, de Vlaamse rapper Brihang en Froukje uit om op te treden. Hiphop bleef hem boeien tot het eind. De uitzending werd opgenomen middenin de coronapandemie, toen de bevolking volgens hem teveel verplicht thuis moest zitten: “De jeugd moet lekker kunnen keten.”
Nu is Henny niet meer. Wie hem zoekt, weet hem vast te vinden: In een interview Trouw uit 2019: “Ik hoop niet in de hemel te komen, dat lijkt me zó saai. Alle leuke mensen zitten in de hel. Wat in het katholicisme het kwaad is, zijn dingen waar iedereen van houdt: veel eten, buitenechtelijke seks, noem het maar op. Dan kom je in de hel. Daar zitten dus de leuke mensen.”
Het klinkt wellicht wat macaber, maar zulke zwarte randjes zaten er vaker aan bij Vrienten. De drie titels van zijn soloalbums uit het vorige decennium vormen samen de zin ‘En toch.. alles is anders tussen de regels’. Wie tussen de regels van zijn songteksten leest, vindt dan ook zijn weg richting het overlijden. Op Carnaval, dat nota bene verscheen bij hiphoplabel Top Notch: “Kom nu naar het carnaval / Van mijn feestelijk verval / Hef het glas op wie ik was / Geniet van mijn feest / Ik ben er geweest.”
We gaan genieten van je feest, Henny. Bedankt voor alles. Proost.
