Engel & Just releasen morgen alweer hun derde gezamenlijke album. Was het vorige album in de vorm van een usb-stick, dit keer is het gewoon een ouderwetse cd. Het vrolijke duo heeft er vertrouwen in. Het grote succes is tot nu toe uitgebleven, maar plezier is er des te meer.
Dat plezier is goed terug te horen op hun nieuwe album dat de toepasselijke titel Liefdewerk Oud Papier draagt, maar zoals Joost Adriaansens alias Just ook logisch opmerkt: “Als die liefde voor het vak er niet geweest was, dan hadden we het hele album niet gemaakt.” Zijn wederhelft Steven Engel haakt daar op in: “Met zijn drieën, Just, DJ Native en ik, is het gewoon heel leuk werken. Daarnaast worden we gelukkig van de respons die we krijgen en de shows die we willen spelen.” Dat ze daar tot nu toe niet erg rijk van zijn geworden, blijkt uit de eerste track: Tja, mijn moeder stopt me af en toe een tientje toe, volwassen man die zich dan weer als een kindje voelt. “Geld is niet echt een meetlat voor wat we doen”, aldus Engel. “Tot nu toe zijn we er niet rijk van geworden, maar we hebben wel een realistisch beeld van wat we uitbrengen en van wat het gaat doen.”
Het hebben van een realistisch zelfbeeld: een capaciteit die nog weleens gemist wordt bij artiesten in de scene. Engel: “Brag & boast is natuurlijk een onderdeel van hiphop. In de jaren 80 liepen rappers al rond met gouden kettingen. Het is nu meer dat het materialisme op een punt is dat vroeger not done was. Toen was het meer een ding om te laten zien hoe goed je was, het was gericht op skills. Nu zijn het lege hulzen.” Just denkt dat daar een logische verklaring voor is. “Het hangt er maar net vanaf waarmee je bekend raakt. Als je er in komt bij 50 Cent en je mist de hele voorgeschiedenis, dan is dat wat je gaat doen als je dat tof vindt.” Zijn compagnon is het daar wel mee eens. “Dat is het ook inderdaad. Als kids van 14, zo oud als ik was toen ik begon, nu gaan rappen nemen ze een voorbeeld aan artiesten die nu bekend zijn. En de hele stijl is veranderd weet je. Minder op skills en meer op succes gericht, een beetje ‘clubbie’. Ik snap wel dat mensen het doen, maar ik ga niet zeggen dat ik het tof vind.”
“Nu Kanye beweert zich kandidaat te stellen voor de presidentsverkiezingen neem ik hem niet meer serieus.”
Op de solotrack van Just, Tot Tien Tellen, is ook wat kritiek te bespeuren: Maar wat doe je met je recht van spreken, als de rest schreeuwt en je succes meet aan dat wat een Kanye West heeft. Maar volgens Just is dat niet per se kritiek op de hedendaagse muziekstijl. Want als het goed gemaakt is, is het cool, ondanks dat het niet zijn stijl is, zo zegt hij. Het is meer een kritische noot naar de gehele maatschappij waar mensen teveel schreeuwen maar weinig zeggen. Just: “De track lijkt heel erg op Kanye te leunen, maar hij is maar het topje van de ijsberg. Nou heeft hij trouwens wel shit gemaakt die ik heel strak vind, laten we eerlijk wezen, maar door het feit dat hij nu beweert zich kandidaat te stellen voor de presidentsverkiezingen kan ik hem helemaal niet meer serieus nemen.” Volgens Just heeft het gewoon allemaal te maken met eerlijkheid. Hij leunt voorover en denkt even na. “Of je eerlijk naar jezelf durft te kijken en naar de wereld om je heen. Biggie is het perfecte voorbeeld van brag & boast. Maar waarom trek ik het van hem wel? Omdat er bij hem een kwinkslag in zit, daar zit nog een knipoog bij. Zodra er zelfspot of zelfreflectie te vinden is dan trek ik het wel, zodra het zo’n absoluut-ding is dan haak ik af.”
Muzikaal album
Naast Just heeft ook Engel een solotrack op het album: Willem, met featurings van Pepijn Spijkerman en Daniël. Daarin wordt het verhaal van de tegen kanker strijdende Willem verteld. Wat meteen opvalt, is het muzikale gitaarspel, dat overigens op veel tracks van het album terugkomt. Naast een gitaar is hier en daar zelfs een trompet te horen. Al met al klinkt het album muzikaler dan de vorige twee. “Willem komt van een ander project; het was eigenlijk voor Engel & Daniël, dat zou Woonboot Producties 3 worden”, vertelt Engel. Eerder maakte Engel in samenwerking met Daniël al de albums Woonboot Producties en Woonboot Producties 2. “Uiteindelijk is het derde deel niet doorgegaan, maar we hebben wel twee of drie liedjes meegenomen naar dit album. Daardoor hadden we al een basis die een stuk muzikaler klonk.” Niet alleen de muzikaliteit, maar ook het Engelstalige refrein van het nummer valt op. “Die Engelse hook van Pepijn was er al, daar ben ik op doorgegaan. En anders had ik Engels moeten gaan rappen”, lacht Engel. “Dat wil ik niemand aandoen.”
Met deze plaat wil het tweetal een mooie balans laten zien tussen wat muzikaler werk en datgene waar ze toch wel om bekend staan: boombap. Engel: “De boombap hebben we bij Dertig en daarvoor al gedaan. Nu willen we toch iets meer met live-instrumenten en bijvoorbeeld een singer songwriter. We hebben er wel echt voor gekozen dat 80% van de tracks een muzikalere insteek heeft, met een gitarist of een trompettist erbij.” Op de vraag waarom we dan zo weinig frisse namen terugvinden, in plaats van de oudere garde zoals Def P, volgt een antwoord waaruit de liefde voor het vak blijkt. “Dan wordt het weer zo marketingtechnisch”, zegt Just. “We vragen een gast niet om mee te werken omdat we denken dat hij binnenkort gaat opblazen, maar omdat we hem dope vinden.”
“We rappen minder over rap.”
Door het vertrekpunt vanuit het voormalige Woonboot Producties 3 zijn de twee ook anders gaan schrijven. Engel: “Ik schreef voor Woonboot heel anders, niet over rap, echt liedjes. Dit album is daardoor wat minder hiphop in de zin dat we minder rappen over rap.” Just vult aan, in zijn ogen is het allemaal nog net wat positiever dan voorheen. “Het album begint met een track waar in het refrein gezongen wordt het is een mooi leven. Dat had ik in de tijd van Dertig nooit geschreven.” Ten tijde van hun tweede album was naar eigen zeggen een nieuwe fase aangebroken. Eentje waar ze volwassener klonken, en volgens Just borduurt dat voort op Liefdewerk Oud Papier. “Ik ben aan het groeien en heb het idee dat ik op dit album veel meer mijn stempel heb gedrukt dan op Dertig. Daarnaast heb ik steeds meer geleerd hoe je dingen vakmatig toe kan passen. Op de vorige albums was ik geforceerder dan nu.” Laat Los is volgens hem de track die symbool staat voor zijn muzikale ontwikkeling. Eentje die laat zien hoe anders hij is gaan werken. Op de vraag aan Engel wat zijn favoriet van de plaat is, antwoordt hij: Zolang Hij Speelt. “Die drums, warme samples en een verhalend lied. Dat vind ik altijd leuk om te doen. Zulke muziek zou ik wel vaker willen maken.”
Ambacht op het podium
Muziek maken en het werken op shows. Daar is het de twee om te doen. Het opnemen vindt Just maar ‘monnikenwerk’. “Shows vind ik het tofst om te doen. Stel: je komt in een kroeg terecht waar de opkomst laag is en je weet toch die 20 man mee te krijgen, dat vind ik vet. Dat vind ik goed om te zien.” Engel voegt daar aan toe: “Ik vind gewoon dat als we een optreden doen, maakt niet uit wat de omstandigheden zijn, we een zeven moeten halen. Minimaal. Als je er van tevoren genoeg tijd in hebt gestoken en het zit gewoon goed in elkaar, dan moet je dat wel halen.” “We kijken naar een show alsof het één complete voorstelling is”, legt Just uit. “Het moet een spanningsboog hebben.” Hun inzet blijft niet onopgemerkt. Just: “Laatst in de Melkweg kwam na het optreden iemand naar ons toe en zei dat het goed was om een stel vakmannen op het podium te zien. Het is toch leuk om af en toe zoiets te horen.” Met plezier in zijn stem en terwijl hij zijn petje achterstevoren op zijn hoofd zet, vervolgt hij zijn verhaal en zegt dat hij het allemaal wel cool vindt. “Het maakt mij niet zo heel veel uit wat we aantreffen. Kijk, ik sta natuurlijk liever voor een volle zaal dan voor een lege, maar ik weet dat het mijn avond niet kan verpesten. En als het goed is ook de show niet.” Is er dan geen klein spoor van teleurstelling te bespeuren? Engel: “We willen méér shows doen. Weet je hoeveel ik heb moeten mailen om deze tour rond te krijgen? Het is dus af en toe wel frustrerend als je ziet hoeveel tijd je erin stopt en hoe weinig je er soms uit krijgt. Maar ik weet dat, en ik weet waar ik aan begin dus teleurstelling is er niet. We zijn een act en we doen het best oké.”
“Bij ons is de dj gewoon de ruggengraat.”
Wisselwerking tussen rappers en dj
De komende tour staan Engel & Just niet als duo op het podium, maar als trio; DJ Native is de derde. Hij is ook degene geweest die het album helemaal heeft afgemixt. De kunst is om dit keer een echte wisselwerking op het podium neer te zetten tussen twee rappers en hun dj. DJ Native legt uit waarom juist hij onderdeel uitmaakt van de act: “Je ziet maar weinig tape acts waar de dj onderdeel is van het project. Terwijl de dj in de hiphop juist de hoofdact was in de tijd waar wij van houden. Dat is een beetje verwaterd. Nu wordt alles gebrand en op cd’tjes gezet en dat is de show. Wij maken muziek met scratches en cuts, et cetera. Dan moet je de dj ook eigenlijk wel deel uit laten maken van de muziek.” Just vult hem nog even aan: “Wij zijn opgegroeid met acts waar de dj altijd vooraan stond. Wij hebben dat gevoel van die charme van twee turntables en een paar mics nog steeds. Bij ons is de dj gewoon de ruggengraat.”
Ze durven nog niet hardop te praten over een volgend album, maar het drietal heeft al ideeën genoeg. Just: “De enige reden waarom ik hiermee op zou houden, is omdat ik het fysiek niet meer op zou kunnen brengen. Of omdat Engel ermee stopt. We hebben gewoon zoveel lol beleefd aan het maken van dit album.” Zijn collega vult lachend aan: “En er zit geen houdbaarheidsdatum aan lol hebben hè?”
