Het verhaal neemt ons allereerst mee naar 1981, het oudst teruggevonden artikel over graffiti in Leiden. Het interview in het Leidse dagblad betreft “Dokter Demento” zoals hij zichzelf noemt. Opmerkelijk is dat hij met sjablonen te werk gaat en zijn werk beschrijft als “streetart”, want zegt hij: “Ik maak er meer werk van.”
Vervolgens komen we aan bij de “Leidse Graffiti pioniers 1984-1986”
Waar de schrijvers van het boek eerst nog even een stapje terugnemen in de geschiedenis alvorens dit tijdperk aan te snijden. De politieke leuzen uit de jaren ‘60 en de punkgraffiti uit de jaren ’70 worden even aangehaald om vervolgens in 1983 te belanden, het jaar dat de hiphop-cultuur met daarbij behorende graffitistijl naar Europa komt overwaaien. In 1984 maken slechts een aantal punkschrijvers de overstap naar hiphop-graffiti en kwamen nieuwe schrijvers op zoals Sore, Jesse, Angel en Master.
De volgende pagina’s vertellen het verhaal van de grondleggers van de Leidse scene, De pionierstijd waarin de fundering werd gelegd voor de subcultuur in Leiden.
Vele grondleggers komen aan het woord en vertellen in geuren en kleuren over hoe zij de pioniersjaren beleefd hebben en hoe het was in die tijd. De verhalen worden begeleid door vette foto’s, posse-shots en krantenartikelen uit die tijd wat een goed compleet plaatje schept.
Vooral een groot deel wordt gewijd aan Sore die in ’85 de MP oprichtte, 1 van Leidens oudste graffiticrews.
Class of ‘86-’89 Leidens Oude School
“Onder de term “oldschool” wordt de periode verstaan die loopt van grofweg 1986 tot en met 1989"
De immense populariteit van de hiphop-cultuur, de aandacht van de media, welkom bij de graffiti-hype!
In dit hoofdstuk volgen portretten van een aantal van Leidens prominente oldschoolers zoals o.a. Zedz, Hater, Jasic (r.i.p.), Audy en Days. Zij vertellen allen hoe het voor hen allemaal begon, uiteraard weer bijgestaan door een flinke lading beeldmateriaal.
Aandacht wordt ook besteed aan de bekende ruilhandel in graffitikopietjes, bij gebrek aan graffitimagazines was dit naast zelf foto’s maken de enige mogelijkheid om aan studie materiaal te komen.
En de eerste exposities van graffitikunstwerken van Nederlander en daarnaast natuurlijk de komst van New York legendes waaronder Dondi White (r.i.p.), Quick en NOC 167.
Vrouwenkerkplein 1988-1993 Hall of Fame
Het verhaal van Onze Lieve Vrouwenkerk, de ruïne die vanaf 1988 officieel een legale plek werd om graffiti te spuiten. Midden in het centrum en volgens velen de mooiste Hall-of-Fame van Leiden ooit. Wederom heel veel tof beeldmateriaal en herinneringen en ervaringen van schrijvers over de waardevolle betekenis die het plein heeft gehad voor de Leidse scene vullen de pagina’s.
Bouwketen
Scage mag uiteraard niet ontbreken met zijn bouwketen-fetish dus ook hiervoor zijn een aantal pagina’s aan besteedt. Bekend om zijn dik uitgewerkte full colour keetjes en daarom een fotospecial en interview met de beste man.
Dope Style Kings
In 1988 opgericht en Leidens meest gerespecteerde graffiticrew.
De onuitwisbare indruk die de DSK heeft achtergelaten in de gloriedagen van de Amsterdamse metroscene is niet te ontkennen. Ook op de treinen was deze crew er vroeg bij. Door deze hoofdrol die zij speelden begin jaren ‘90 kreeg de crew internationale bekendheid. En 20 jaar later rollen er nog steeds Moon panels door Amsterdam, 1 van de prominente DSK-ers die maar niet weg is te slaan uit de metro yards.
Een hoofdstuk gewijd aan de DSK-crew dus, van muren tot metro’s en treinen, alles komt voorbij.
LHC
De partycrasher-crew uit Leiden, Leiden HardCore. Opgericht in 1989 door Sore.
“In de hoogtijdagen draaide het bij LHC op graffitigebied vooral om het zogenaamde “bodysafe-tectyl-zilver bomben”; grote zwarte tags en dikke chroom pieces. Dat paste gewoon het beste bij onze attitude" aldus Hater.
De crew werd berucht doordat ze meer een straatbende waren dan slechts een graffiticrew. Prominente schrijvers van de LHC komen uiteraard aan het woord in dit hoofdstuk.
Vervolgens gaan we van start met een aantal interviews. Yalt, Rips DSK, Hork DSK, Demoe DSK en 220-crew hebben allen hun eigen plekje in het boek gekregen met aansluitend een serie pagina’s over de DAL-crew.
De DAL-crew werd opgericht in ’91 en waren midden jaren ’90 de meest actieve treinenschrijvers van Leiden. Tegenwoordig zijn ze bij allerlei projecten betrokken zoals de samenwerking met Stichting Club Populair. Denk aan de feesten in het LVC of de Pandabar en de Zomerjam.
Post Graffiti – Streetart – Design
Een hoofdstuk gewijd aan Leidse graffiti- en streetart artiesten die het geschopt hebben tot beeldend kunstenaar of grafisch ontwerper. Uiteraard is de graffiti-invloed bij allen nog duidelijk zichtbaar. Licht wordt geschenen op het dagelijks leven en werk van Zedz, Hubert Verhulst, Booyabase, Dstruct en Chairman (r.i.p.)
Al met al een zeer mooi boek!
Erg volledig en bergen aan beeldmateriaal en oude artikelen. Misschien zelfs overvolledig doordat er zoveel mensen aan het woord komen, soms had ik het idee dat ik een aantal keer hetzelfde las, maar dat was natuurlijk door ieder zijn eigen persoonlijke belevenis.
Het boek is mooi vormgegeven door Booyabase: het ziet er strak en verzorgd uit.
De grote lijn in het verhaal van de opkomst van graffiti geldt natuurlijk voor bijna alle grote steden in Nederland dus daarmee geeft het ook een goed beeld van de graffitibeweging in Nederland an sich. Omdat er zoveel getalenteerde graffitischrijvers uit Leiden komen is dit boek een aanrader voor elke graffiti liefhebber!
Een boek van Remko Koopman – hardcover, 160 pagina’s full colour,
in een gelimiteerde oplage van 1000 stuks.
Studio Booyabase & Stadsuitgeverij Amsterdam, 2008
ISBN: 978-90-3366-110-9
