Lang voordat vinyl je hipster credit opleverde was deze geluidsdrager tientallen jaren het dominante medium van de muziekindustrie. Omdat er nu eenmaal niet meer op een plaat paste dan zo’n 40 tot 45 minuten, verdeeld over twee helften, werd dit vanzelf de standaard voor een popalbum. Ambitieuze artiesten brachten wel eens een dubbelaar uit die misschien wel tot iets meer dan een uur duren kon, maar daar lag doorgaans de grens toch wel. Het was een format waar veel mensen waarde aan hechten en volgens sommigen nog altijd ideaal is; twee helften met ieder een eigen spanningsboog, die samen een geheel vormen zonder ruimte voor gekloot.
Zelfs tot ver in het tijdperk van de CD’s bleef deze vorm daarom leidend voor veel artiesten. Luister maar eens naar Nas zijn legendarische debuut Illmatic: de plaat kwam in 1994 uit, maar liefst twaalf jaar na de introductie van de zilveren schijfjes, die toen in de westerse wereld al jaren tot de standaard uitgegroeid waren. Toch is de plaat heel duidelijk verdeeld in twee helften, die op de vinyl uitgave 40 Side North en 41st Side South genoemd werden. Halftime is een duidelijke finale voor de eerste helft, en Memory Lane functioneert als opener voor de tweede helft. En de beknopte lengte van de plaat komt overeen met die van mening Motown-klassieker die dertig jaar eerder in de schappen lag.
Ook Wu-Tang’s klassieke debuut Enter the Wu-Tang (36 Chambers), dat een half jaar voor Illmatic uitkwam, is thematisch verdeeld in een Shaolin Sword Side en Wu-Tang Sword Side, een verdeling zelfs op het artwork van de CD gehandhaafd werd. Daarnaast bleef vinyl vanwege het belang van de DJ binnen hiphop een stuk langer in zwang dan in veel andere genres, en werden de mixtapes die zij maakten nog ouderwets op daadwerkelijke tapes gezet: cassettes van een uur met noodgedwongen een A- en een B-kant.
Dat minder vaak toch echt meer is, werd gedurende de jaren ’90 steeds duidelijker, toen platen opgerekt moesten worden tot minimaal een uur, en liefst iets langer. Op een CD paste ten slotte wel 74 minuten. Op heruitgaven van oude klassiekers kwamen bonus tracks terecht, en nieuwe albums probeerden een enkele spanningsboog van een goed uur vol te houden, terwijl minder geïnspireerde albums tot die lengte werden opgevuld met filler tracks, suffe skits en irritante interludes.
Inmiddels beleeft vinyl een comeback, krabbelen cassettes ook weer op, maar zijn streamingdiensten met afstand het standaard medium voor de consumptie van muziek geworden. De regels voor wat een plaat een gouden of platina status geeft zijn daar in de laatste jaren dan ook terecht op aangepast. Sinds november 2014 rekent de Amerikaanse organisatie Billboard 1500 streams als één fysiek verkocht exemplaar van een track. Tien individueel gestreamde tracks van een album (“track equivalent albums”, in hun jargon) staan daarnaast gelijk aan één albumstream. Dat hoeven alleen niet per sé tien verschillende tracks van een album te zijn. Dit heeft daardoor het effect dat een album waarin een eerder uitgebrachte hitsingle opgenomen is, direct wanneer het uitkomt al meerdere streams kan hebben.
Views van Drake is hier een goed voorbeeld van. Single Hotline Bling werd bijna een jaar voor het album al uitgebracht en was lang en breed multiplatina tegen de tijd dat dat album uitkwam. De single sloot niet echt lekker aan op het al behoorlijk lange album, maar was wel een enorme hit, dus zo vreemd was het nu ook niet om Hotline Bling als bonustrack achteraan Views geplakt te horen. Door de enorme hoeveelheid streams die de track als single al gedurende bijna een jaar gepakt had gebeurde er alleen wel iets vreemds: al die streams telde als één tiende albumstream, waardoor Views al een gouden status voordat ook maar iemand de kans had gekregen op play te klikken. Goud in een fractie van een seconde. Pimp the system.
Het Amerikaanse label Epic Records ging een stap verder in hun technische manipulatie en bracht in 2016 zelfs de volkomen onbekende verzamelaar EPIC AF uit, die door de opname van verschillende hitsingles van het label, direct in de Amerikaanse top 10 belandde zonder dat iemand de verzamelaar ooit gedraaid of zelfs maar gezien had. Maar een hit single is niet eens strikt noodzakelijk om de charts te manipuleren. Je kan een plaat ook gewoon veel te lang maken.
Op More Life sloeg Drake opnieuw munt uit deze tactiek door een album met maar liefst 22 tracks uit te brengen, dat hij zelf al omschreef als een playlist. Elke tien gestreamde tracks daarvan telde ten slotte als één gestreamd album, dus 22 tracks tikt dan lekker aan. Zijn nemesis Chris Brown ging vorig jaar nog een stap verder, en bracht rustig een album met wel 45 tracks uit. En met de release van Culture II laten de Migos zien dat de tactiek hen ook is opgevallen; met de helft van die tracks hadden ze waarschijnlijk een lekker album kunnen maken (er staat genoeg leuks op), maar de speelduur van een uur en drie kwartier maakt van Culture II een ronduit vermoeiende plaat waarin een zorgvuldig opgebouwde spanningsboog, of zelfs maar iets met de schijn van een begin, midden en einde, volledig afwezig is. En wij zijn niet de enigen die dat een jammerlijke trend vinden.
De Amerikanen van Vulture gingen zelfs zo ver Culture II geen album, maar een “data dump” te noemen. Een populaire groep als Migos kan immers met enige zekerheid op minimaal één luisterbeurt van een groot publiek rekenen. Knal je je plaat vol met zoveel mogelijk tracks, dan tellen al die luisterbeurten dus meer dan dubbel voor het aantal keren dat het album geluisterd zou zijn. Is je naam bekend genoeg, dan is een dergelijke track dump als album uitbrengen momenteel zo’n beetje dé cheat code om hoog de Amerikaanse charts in te schieten.
En sta je eenmaal hoog in de charts, krijgt je plaat daarmee een hoop aandacht van allerlei media die er vervolgens ook tracks van zullen draaien, en blijf je er voorlopig nog wel even instaan. De trend van steeds langere albums uit de VS zal voorlopig dan ook alleen maar toenemen: Rae Sremmurd kondigde al aan met Sremmlife 3 binnenkort Migos in lengte voorbij te schieten door een driedubbel album uit te brengen. Zucht.
SremmLife three is a Triple disk one side RaeSremmurd , one side Slim Jxmmi , and one side Swae Lee wanted to put a twist on this album ????
— Swae Lee Lee Swae (@goSwaeLee) January 29, 2018
In Nederland gaat de NVPI over het verstrekken van de gouden en platina platen. Ben je aangesloten bij deze brancheorganisatie en verkoop je meer dan 20.000 exemplaren van een album (40.000 voor een single), dan ga je goud. Het dubbele daarvan levert je platina op. Sinds 1 januari 2015 tellen zij streams ook mee in de verkoopcijfers; als een track 150 keer gestreamd is, telt dat als één verkoop. “Bij albums tellen alle streams mee van de tracks die op een album staan”, vermeldt hun reglement. “Dus bij een album van 10 tracks gelden 1.500 streams van albumtracks als één verkoop. Bij een album van negen tracks 9 x 150 dus 1.350.”
Dat is een stuk slimmer dan hoe de Amerikanen het aanpakken. De lengte van een album telt ten minste mee, hoewel tien keer dezelfde track op een album met tien verschillende tracks voor het verkrijgen van een platina of gouden plaat dus gelijk staat aan één keer het complete album draaien. Paul Solleveld van de NVPI bevestigt dit, maar voegt er aan toe dat het voor de hitlijst Dutchcharts anders is: “Daar geldt een weging voor de twee best gestreamde tracks; die gelden als het gemiddelde van het aantal streams van de overige tracks. Het dan berekende aantal streams gedeeld door 1.000 geldt dan.”
Een stuk of 30 tracks op één album pleuren betekent in Nederland dus niet dat je drie keer sneller goud gaat. Voor één complete draaibeurt van een album moet er op zo’n album hoe dan ook 30 keer een liedje van de plaat worden beluisterd.
Sterker nog, in Nederland is eerder het omgekeerde waar. Een ellenlange plaat verhoogt de kans op tracks die geskipt worden, en verlaagt de kans op een gouden of platina onderscheiding, en het bijbehorende succes in de albumcharts, aanzienlijk. Wil je in de lage landen zo’n ingelijste plaat van edelmetaal aan je muur kunnen hangen, dan kun je beter je project beknopt houden. Een EP van vijf tracks haalt bij 750 (5 x 150) afgespeelde tracks van het album één verkoop. Een album met tien tracks doet daar twee keer zo lang over.
En ineens is duidelijk waarom de Nederlandse rap gimma in de afgelopen paar jaar zo verzot op EP’s geraakt is…
