Vanavond, vrijdag 3 juni, vindt in BIRD Rotterdam de albumrelease plaats van Binnenste Buiten: het eindresultaat van een schrijverskamp met een groep gerenommeerde spoken word-artiesten. De albumrelease is onderdeel van het Tell’em Festival, geïnitieerd door Spraakuhloos, dat ook het schrijverskamp organiseerde. We spraken Tomáš de Paauw (artistiek leider) en Zaïre Krieger (een van de meewerkende artiesten) over het schrijverskamp en de aanstaande release en uw verslaggever van dienst kan u melden: hun enthousiasme werkt aanstekelijk.
“Ik was gewoon drie dagen on cloud nine.”
Het eerste zaadje voor het album werd geplant tijdens de pandemie. Zoals veel organisaties moest ook Spraakuhloos uitwijken naar het online podium in plaats van het fysieke. “Vanaf maart 2020 deden we elke week een online open mic”, vertelt Tomáš. “Er kwamen zoveel verhalen voorbij! En Instagram is tof, maar we voelden ons er ook beperkt, zoals waarschijnlijk heel de artistieke wereld zich beperkt voelde.” Hij zou de verhalen namelijk graag opslaan voor de lange termijn: “We wilden het graag vereeuwigen. Toen kwam het idee om met vijf of zes artiesten een EP te maken. Daar kwam een pitch uit waarmee we het eerste geld ophaalden. Daar kwam nog een Corona-subsidieregeling bij waardoor we de allerlauwste mensen uit het land konden bellen met de vraag of ze op ons album wilden staan. En iedereen zei meteen ja! Toen de geruchten rondgingen hebben enkele artiesten óns zelfs gebeld met de vraag of ze op het album mochten staan.”
Het uitgangspunt voor het album was direct duidelijk, legt Tomáš uit: “We wilden dit samen maken. Het moest niet het gouden ei zijn waar je op zit, of de tofste note in je telefoon. Het moest aansluiten op ons gevoel: hoe zoek je in deze periode verbinding?” Er werden bungalows geboekt in Hofparken Kotte, in de buurt van Ede. Manu van Kersbergen werd gevraagd de lyrical director te zijn. Hoe het schrijfproces daar verliep? “Dat kan Zaïre misschien beter beschrijven,” zegt Tomáš, “ik was gewoon drie dagen on cloud nine.”
“We zijn niet alleen betere schrijvers geworden, maar hebben ook een soort familie gecreëerd.”
“Het heeft mij echt een betere schrijver gemaakt” haakt Zaïre direct in. “Ik zat lange tijd in een writers block-situatie omdat ik constant voor deadlines schreef. Als werkende spoken word-artiest is dat gewoon part of the game. Ik miste de creativiteit tijdens de lockdown. Ik hoorde dat er een spoken word-schrijverskamp was en ik dacht: listen, I don’t know what I have to do; I’m gonna be there. Ik hoorde dat Benzo er was, Tyler was er, Kevin Groen was er; ik dacht: ik moet hierbij zijn! Dus ik heb ze gebeld: wat moet ik doen? Gelukkig waren zij er blij mee dat ik belde.”
Dat Zaïre wat ziekjes aanhaakte in het Zoom-gesprek is niet meer te merken, zo enthousiast haalt ze herinneringen aan het schrijverskamp op. “We zijn niet alleen betere schrijvers geworden, maar hebben ook een soort familie gecreëerd met mensen die in korte tijd veel voor me zijn gaan betekenen. Er is zoveel warmte, liefde, creativiteit, vertrouwen en kwetsbaarheid, omdat veel mensen in zo’n kleine ruimte veel kwetsbare dingen hebben gedeeld. Ik denk dat we met z’n allen de verantwoordelijkheid hebben genomen om die energie vast te houden, ook terug in Rotterdam. We hebben hard gewerkt, het heel erg naar onze zin gehad en echt een community gecreëerd. Ik ben trots en het is een enorme eer dat ik deel mag zijn van deze groep mensen omdat ik ook het gevoel heb dat er een nieuwe lichting artiesten aankomt die wij weer kunnen mentoren. Die we in dit proces kunnen meenemen en kunnen leren waar spoken word echt over gaat, zowel het maatschappelijke gedeelte als het persoonlijke gedeelte. Niet om te gatekeepen, maar wel om de nieuwe generatie een beetje in goede banen te leiden. Het is een stukje professionalisering van de scene. Het bij elkaar zijn en kunnen sparren maakt je beter.’
Die gedachte past in het grotere plaatje dat Tomáš met zijn zakelijke partner Garryl Tjon Poen Gie voor ogen heeft: “We hebben het schrijverskamp vastgelegd voor een documentaire. Deze omvat naast het schrijverskamp de studiosessies, de albumrelease en het after effect. Dat willen we in de documentaire, die hopelijk op IFFR 2023 in première gaat, laten zien. Het is één geheel, het zijn hoofdstukken van hetzelfde verhaal.” Wat het after effect is, kan nog niet worden vastgesteld maar voor Tomáš is het nu al een waardevol project om straks op terug te kijken: “Op het schrijverskamp ben ik een fijner mens geworden naar mezelf en naar mijn vrienden, collega’s en alles wat er tussenzit. In mijn auto luisterden we naar de cd van CrimeJazz. Dat was spoken word twintig jaar geleden. Veel van ons weten dat niet. Ik hoop dat we zometeen een album hebben waarop ze in 2040 terugkijken. Het is niet de waarheid, het is niet de gatekeeping, maar het is waar wij ons heel erg voor hebben ingezet. Dat willen we laten zien. We hopen dat volgende generaties dit kunnen doen op hun toffe manier.”
Voor de productie van het album werd Jermaine Berkhoudt a.k.a. EetieEet Sounddesign ingevlogen. Samen met de artiesten zocht hij de juiste sound bij de tracks. Tijdens het schrijverskamp had hij zijn eigen hutje, vertelt Zaïre: “Ik vond dat heel karakteristiek, met een sok over de mic. Het was heel DIY, dat zijn van die dingen die je voor altijd onthoudt. Daar zaten we dan met z’n allen, iedereen stil. Dat was heel leuk.” Dat Jermaine als MC JR al de nodige spoken word-events heeft gehost, maakte dat de samenwerking soepeltjes verliep: “JR is er heel mijn carrière al bij geweest”, licht Zaïre toe. “Hij is een van díe hosts in Rotterdam. Hij heeft veel van ons al op andere plekken meegemaakt en hij is nu ook meegegaan in dat groeiproces van ons allemaal.”
“Ik denk dat ik als artiest veel op mezelf zat en op mijn eigen kamertje schreef.”
Dat groeiproces, vervolgt Zaïre, gaat verder dan het schrijven alleen: “Ik had een gesprek met Tomáš en Garryl over toxic masculinity. Wat ik mooi vond aan dat gesprek was de eerlijkheid. Ik denk dat ik mezelf en anderen als creators meer ben gaan vertrouwen. Ik denk dat ik als artiest veel op mezelf zat en op mijn eigen kamertje schreef. Tijdens gesprekken als deze kwam ik er tijdens het schrijverskamp achter dat er mensen zijn die daadwerkelijk nadenken over de maatschappelijke impact van de shit die ze maken. Mensen die hun positie in de maatschappij ook meenemen in hun kunst. Een belangrijke stap in wat je ook maakt, is beseffen dat je de beste dingen in collaboratie maakt. Die beseffings had ik nog niet helemaal.”
Tomáš zit enthousiast knikkend achter zijn webcam en haakt vervolgens in. “Garryl en ik zijn fans. We zijn harde werkers op ons kantoor en in onze vrije tijd. Woensdagavond is onze Nintendo-avond, dat is de enige avond dat we het niet over werk hebben, verder zijn we er altijd mee bezig. Ik word bijna emotioneel als ik aan onze band denk; we gaan op de vibe. Met de stichting moeten we kernwaarden benoemen en plannen schrijven, maar we blijven gevoelsmensen. Omdat we bij dat schrijverskamp zijn, kunnen we tegen de fondsen of de gemeente zeggen: jullie hebben het over zoveel moeilijke, politiek correcte termen; kijk naar de shit die hier gebeurt. Ik ken zoveel kids op het Zadkine en op het Albeda die gewoon naar dit album moeten luisteren. Niet zodat Spraakuhloos er baat bij heeft maar zodat die kids een track hebben waar ze warmte en erkenning uithalen. Het hoeven niet alleen Kendrick Lamar en J. Cole te zijn. Het kunnen ook die Rotterdamse artiesten zijn. Het is écht relevant wat daar staat.”
“Ja!” beaamt Zaïre resoluut. “Een van mijn favoriete tracks is Vierkante Meter. Die energie van die eerste performance in die ruimte toen… twee mannen, Benzokarim en Tyler Koudijzer, die het hebben over hun body image. Ik hoor heel weinig mannen in de kunst, in de hiphop, in de muziek, die het hebben over hoe zij kijken naar hun eigen lichaam en hoe ze daar kracht uit putten. Dat soort invalshoeken hoor je niet zo vaak. Dat maakt het speciaal en nodig dat jonge mensen het horen.” “Absoluut” stemt Tomáš in. “En in alle eerlijkheid: die hebben ze niet eens op het album gezet. Kun je nagaan.”
Binnenste Buiten wordt op vrijdag 3 juni om 20:00 gepresenteerd in BIRD Rotterdam en is vervolgens beschikbaar op de bekende streamingdiensten. Aan het album werkten naast EetieEet Sounddesign en Zaïre Krieger onder andere Amara van der Elst, Tyler Koudijzer, Ivan Words, BenzoKarim, Daniëlle Zawadi, Art Harder en Roziena Salihu mee.
Update: beluister het album hieronder.
