‘Pay what you want-music’. Iets wat een tijdje hot is geweest bij internationale artiesten. De naam zegt het al: fans bepalen zelf wat ze voor de muziek betalen. Een voorbeeld is de Engelse alternatieve rockband Radiohead. Zij brachten in 2007 het album In Rainbows uit door het op internet te zetten, waardoor fans het konden downloaden en zelf achteraf konden bepalen wat ze voor de plaat betaalden. Tegenwoordig is het niet meer achteraf bepalen of je een artiest steunt, maar voorafgaand aan het productieproces van bijvoorbeeld een cd of een videoclip. Een nieuwe trend is geboren: crowdfunding. Crowdfunding is een alternatieve wijze om een project te financieren en is overgewaaid uit Amerika. Bij crowdfunding roep je je fans, vrienden en familie op om je project een financiële injectie te geven. Geen rare leningen bij de bank of het stuk slaan van je spaarvarken. Je achterban wordt getransformeerd in een groep investeerders die allen een klein of groot deel van de kosten dragen. Er zijn diverse vormen van crowdfunding. Zo is er crowdfunding op basis van donaties, waarbij er geen sprake is van een vorm van rendement voor donateurs. Daarnaast is er een vorm waarbij er sprake is van een beloning in de vorm van zogenaamde ‘perks’ (beloning voor het steunen van een project. Je kan hierbij denken aan het product dat gerealiseerd wordt. Kaartjes voor het festival, cd’s, boeken etc.). Laatstgenoemde vorm wordt al door een aantal hiphopartiesten ingezet om geld in te zamelen om hun projecten te bekostigen.
Beeld: Kickstarter video van Cannibal Ox
De terugkeer van Cannibal Ox lijkt dus aanstaande. Na jaren van inactiviteit staat de release van een nieuw album gepland voor 2014. Ook zij lijken te ondervinden dat de muziekindustrie enorm is veranderd. Met het geld dat ze hopen op te halen via online platform Kickstarter, willen ze de productie van het nieuwe album financieren, een label genaamd Iron Galaxy Clik opstarten, video’s uitbrengen en een nieuwe tournee opzetten. Het benodigde bedrag hiervoor is $ 30.000. Op dit moment is er nog maar 12% van dat bedrag gedoneerd, zo valt te lezen op de website van Kickstarter. Op 22 maart is de deadline en zal het beoogde bedrag gedoneerd moeten zijn, alleen dan zal het project op deze manier gefinancierd kunnen worden. De vraag is natuurlijk of Cannibal Ox dit gaat halen.
Can Ox is niet de enige hiphopact die op deze manier te werk gaat. Ook Murs, de veteraan uit California, heeft een project aangeboden waarin mensen konden investeren. Naast een hiphopfan is Murs ook een grote fan van comics. Hij is op het idee gekomen om deze twee elementen bij elkaar te brengen in een project, genaamd Curse of the Merch Girl. Hiervoor kwam een 124-pagina tellend stripboek (over merch girl Yumi Morales) uit, tien nieuwe tracks van Murs en een videoclip. Voor het project had hij een bedrag nodig van $ 25.000. Fans konden verschillende bedragen doneren, beloningen varieerden dan ook van een simpele shout out op Twitter tot een VIP-ticket voor Murs’ eigen Paid Dues Festival, dat elk jaar in California plaatsvindt. Vorig jaar heeft hij het bedrag behaald en het project ook daadwerkelijk uitgebracht.
Beeld: Cover van Curse of the Merch Girl, door Murs, Blaylock & Garcia
Public Enemy bracht vorig jaar twee albums uit die met behulp van dergelijke crowdfunding tot stand zijn gekomen, via het Amsterdamse Sellaband. Zij beoogden een bedrag van $ 250.000 op te halen via het medium, later stelden ze dat doel bij naar beneden: $ 75.000 zou genoeg zijn om nieuwe projecten mee te financieren. Fans konden aandelen van $ 25 kopen om het nieuwe project te financieren. Op 28 oktober 2010 hadden ze het bedrag van $ 75.000 bij elkaar. Twee jaar later verschenen de albums Most Of My Heroes Still Don’t Appear On No Stamp en The Evil Empire of Everything. De twee jaar die tussen het moment dat Public Enemy het doel behaalde en de daadwerkelijke albumrelease was te lang, zo vindt Jean Pierre Kin, die het project financieel steunde. “Het leek me tof om artiesten direct en vooraf te kunnen steunen en om een beetje betrokken te zijn bij het productieproces. Chuck D werd een paar keer geciteerd op de website van Sellaband, hij zei onder andere dat het de toekomst werd voor bands om albums op deze manier uit te brengen.”
Uiteindelijk ging Sellaband failliet en investeerders werden bang.
“Het geld was in een soort niemandsland terechtgekomen. Het was nog niet bij de artiesten, want die krijgen het pas wanneer ze het door hun gestelde target hebben gehaald.” Na een doorstart besloot Public Enemy hun project op te starten. Kin: “Ik vind het te lang duren voordat bands die hun target hebben gehaald ook daadwerkelijk met een album komen. In het geval van Public Enemy duurde het zelfs twee jaar. Op een ander project, dat ik vanaf begin 2009 steun, zit ik nog steeds te wachten. En dat is precies het probleem: muziek wil je graag snel hebben, je wilt er geen jaar op moeten wachten.”
Tegenwoordig zijn er meer platformen en heeft crowdfunding zich verder ontwikkeld. Zou Kin nog eens investeren in zo’n project? “Nee, ik heb ook via Kickstarter geïnvesteerd in een project van de kunstenaar Dadara. Dat vond ik mooi en de perks waren aantrekkelijk. Voor muziek vind ik het minder geschikt, het duurt me allemaal te lang.” Een toekomst voor hiphop in combinatie met crowdfunding ziet hij wel: “Ik geloof absoluut wel in crowdfunding. En zeker omdat banken en traditionele investeerders steeds voorzichtiger worden. De succesverhalen van sites als Kickstarter zijn waanzinnig. Het is alleen een andere manier van met muziek omgaan. Een manier waar je een lange adem voor nodig hebt.” En dat is iets waar Hiphopleeft minder moeite mee had. “Ook dat project heb ik gesteund, dat kwam behoorlijk snel.”
Het voormalig Nederlandse hiphopplatform Hiphopleeft bracht vorig jaar een mixtape uit met behulp van crowdfunding. Op de mixtape Hiphopleeft vol. 1 staan artiesten als Sticks, Faberyayo, 1Duidig en Ome Omar. Thomas Heerma van Voss, initiatiefnemer van Hiphopleeft en de mixtape, vertelt waarom hij voor deze manier heeft gekozen: “We wilden graag een fysiek product uitbrengen, maar hebben met onze website nooit een stuiver verdiend. We moesten dus op een andere manier aan geld komen. Daarvoor werkt crowdfunding heel goed.”
Hoe kwam hij dan bij VoorDeKunst terecht, het Nederlandse platform waarop het concept werd aangeboden? “Een vriend van me, Daniël van der Meer, raadde me dat aan. Hij heeft het eerste nummer van zijn blad Das Magazin via VoorDeKunst gefinancierd gekregen en had er uitsluitend goede ervaringen mee. Toen ik hem vertelde over het plan om een Hiphopleeft mixtape te maken, zei hij meteen dat ik bij VoorDeKunst moest zijn.”
Twijfels of hij het beoogde bedrag van € 2.300 zou halen, heeft hij nooit gehad. “Er zijn wel twijfels geweest over de inhoud van de mixtape en of alle artiesten wel op tijd hun muziek zouden aanleveren. Maar vanaf het moment dat we de tape als project op de website van VoorDeKunst hadden gezet, had ik het volste vertrouwen in een goede afloop.”
Met behulp van social media is het project onder de aandacht gebracht. “Zonder ons eigen netwerk en het netwerk van de artiesten hadden we denk ik amper aandacht voor het project kunnen genereren. Ik durf te stellen dat het zonder social media nooit tot stand was gekomen.”
Heerma van Voss ziet wel toekomstmogelijkheden voor crowdfunding in hiphop: “Waarom niet? Ik heb er geen nadelen van ondervonden.”
Beeld: Cover van Hiphopleeft Mixtape vol. 1, door Morrison Schiffmacher
Een toekomst voor crowdfunding in hiphop ligt er zeker. Veel artiesten zijn klaar om een product uit te brengen, maar hebben daar simpelweg het geld niet voor. Indie acts kunnen overwegen om aan de slag te gaan op deze manier, mits zij denken genoeg fans te hebben om het door hen gestelde target te kunnen behalen. In Amerika is crowdfunding al enorm groot, maar ook in Europa wordt er behoorlijk wat geld opgehaald door middel van crowdfunding, in 2012 maar liefst 300 miljoen euro. Naar verwachting van Ronald Kleverlaan, eigenaar van WEBclusive (een bedrijf dat software ontwikkelt voor crowdfunding en advies geeft), zal dat bedrag dit jaar met 50% stijgen. Dit biedt een goed toekomstperspectief voor crowdfunding. Wanneer je genoeg vrienden, familie en fans op kunt trommelen, kun je op deze manier genoeg geld binnenhalen om een project te realiseren. Je kunt het zo gek maken als je zelf wilt, zo lang je de perks voor de fans maar aantrekkelijk houdt. Zo vermeldde Public Enemy de fans die hun project hadden gesteund in de liner notes van hun album en kregen zij ook een album thuisgestuurd. Bij de mixtape van Hiphopleeft gaf de organisatie kaarten voor de releaseparty, t-shirts, kaarten voor een concert naar keuze en dergelijke. Hoe meer je als fan sponsorde, des te groter de beloning. Er liggen interessante mogelijkheden voor artiesten om met behulp van crowdfunding muziek uit te geven. Je moet er als artiest wel voor de volle 100% voor gaan, je moet je fans op verschillende manieren aansporen om te investeren, social media speelt daarin een belangrijke rol. Zolang je geloofwaardig overkomt, je het op een betrouwbare manier doet (websites als VoorDeKunst of Kickstarter) en genoeg aanhang hebt om je target te behalen, worden goede ideeën een stuk realistischer om te realiseren.
Ben je artiest en wil je zelf een project opstarten met behulp van crowdfunding, kijk dan eens op de websites van Kickstarter, Sellaband, VoorDeKunst of Projectgeld.
