Daniël Huitema, beeld door Otto van Toorn
Hiphop in Nederland werd als eerste opgepikt in grote steden als Rotterdam en Amsterdam begin jaren 80. Uit die steden kwamen de eerste serieuze b-boy crews en rapgroepen. Maar een paar jaar later, zo rond 1986, begon het ook echt te leven buiten de randstad. Friesland vormde daar geen uitzondering op. Daniël Huitema (Sneek) vertelt: “Vanaf 1986 kan je zeggen dat het echt is begonnen te leven in Friesland. Jongeren die toen een jaar of 15, 16 waren, begonnen te rappen, dj’en, breakdancen en graffiti te schrijven. We hadden natuurlijk geen grote steden en ook geen echt heftige achterstandswijken in plaatsen als Sneek en Leeuwarden, dus die identificatie met de artiesten uit Amerika was er niet direct. We rapten hier niet over armoede, maar de kunstvorm zelf sprak enorm aan.” Cee Major (Leeuwarden) van The Proov herkent het patroon. “In Leeuwarden begon het midden jaren 80 met breakdance. Dat was toen een rage in Nederland. De echte liefhebbers bleven over zo rond 1987, en de locatie was Het Vliet. Ik was zelf toen pas een jaar of 11, 12 dus ik kwam daar nog niet echt, maar dat was wel echt de hiphop hotspot. Begin jaren 90 verhuisde het naar een ander jongerencentrum, De Voorstreek en weer later waren er evenementen in poppodium Romein.”
Poster van eerste hiphopparty in Sneek (1987)
Van Friese stad naar stad
Zoals in Rotterdam de hiphopliefhebbers van jongerencentrum naar jongerencentrum trokken in dezelfde stad, deden de Friese hiphopliefhebbers dat van stad naar stad, vertelt Daniël. “Er was natuurlijk niet heel veel op hiphopgebied dus als er een party werd georganiseerd, reisden liefhebbers uit Leeuwarden naar Sneek en omgekeerd. In Drachten was soms ook iets te doen; dan was iedereen daar present. Heerenveen bleef een beetje achter omdat daar niet echt een poppodium of organisatie was die de jongerencultuur stimuleerde.”
Het Bolwerk in Sneek was eind jaren 80 verantwoordelijk voor de grotere hiphopfeesten, waar de hele Friese scene was vertegenwoordigd. Helaas maakte onderlinge rivaliteit een voortijdig einde aan de reeks. “Er zijn vier grote hiphopfeesten geweest in 1987 en 1988. Op de laatste in 1988 maakte ik zelf als 13-jarige jongen mijn debuut als rapper. Het liep helaas uit de hand omdat voor de tweede keer op rij iemand met een luchtdrukpistool was binnengedrongen. Toen is het een tijd stil geworden in Sneek.”
Cee Major (The Proov), beeld door Joris Kalma)
Friese pioniers
Daniël begon dus op zijn 13e met rappen, Cee Major op zijn 12e als DJ.
“Ik was lid van de Megaforce, samen met bijvoorbeeld Leroy Rey. Eerst was ik DJ maar omdat de jongen die rapte niet zo goed teksten kon schrijven, ging ik dat doen. Toen bleek dat ik zelf eigenlijk ook wel goed kon rappen. Het duurde nog wel tot mijn 16e voordat ik echt demo’s ging opnemen en ging optreden.”
Daniël en Cee Major waren er vroeg bij maar vanwege hun leeftijd geen pioniers in de Friese scene. Wie waren dat wel?
“BGB Force was wel een echt goede b-boy crew, die veel battles wonnen in Noord-Nederland. L-West productions, de L stond voor ‘Lemmerweg’, waren er ook echt vanaf het eerste moment bij. Die hebben nog drie albums uitgebracht”, vertelt Daniël. Cee Major noemt uit Leeuwarden de naam Sieto-D en DJ D-Uzi.
“Sieto-D was wel een echt sleutelfiguur ja. Een van de allereerste rappers uit Leeuwarden. Later is hij trouwens nog landelijk bekend geworden als Mouth Of Madness, de presentator van het gabberprogramma TMF Hakkuh. Hij vormde in de gabberscene ook een duo met DJ D-Uzi, die toen DJ Uzi heette. Daarnaast Bass Kingdom, Megaforce (later Maximum Effect), Sinister Skillz en Leprechaunz.”
Elgee
Doorstart in Het Bolwerk
Zoals gezegd was het begin jaren 90 dus weer even stil in Sneek. Daar kwam verandering in toen jongerenwerkers Daniël en zijn vrienden van een pleintje plukten in 1993. “Ze wilden ons de kans geven om ons te uiten, want we waren echte hangjongeren aan het worden. Omdat we allemaal rapten en met hiphop bezig waren, kregen we de kans om in Het Bolwerk weer hiphopfeesten te organiseren. Eerst lokaal en wat kleinschaliger, daarna konden we ook landelijk bekende artiesten als E-Life boeken.”
Hiphop Sneek 2000 en 2013
Rond 2000 merkte Daniël dat er een kloof ontstond tussen de oude en nieuwere generatie Friese hiphoppers. Daarom besloot hij Hiphop Sneek 2000 te organiseren. “Dat was echt bedoeld om de generaties dichter bij elkaar te brengen. We hadden 12 acts, waarvan het merendeel Nederlandstalig rapte. De oudere garde, waaronder ikzelf, rapte nog steeds in het Engels.” De party was een groot succes en legde de basis voor een nog mooier decennium in Het Bolwerk; het werd zelfs mogelijk om Amerikaanse artiesten naar Sneek te halen. “We hebben acts als Mr. Lif, Sugar Hill Gang, Melle Mel, Kurtis Blow en zelfs de vader van hiphop, Kool Herc, in Het Bolwerk gehad. Herc verdient natuurlijk alle respect van de wereld als grondlegger, maar hij kwam wel erg verbitterd over. Een handtekening wilde hij niet geven omdat hij cynisch zei dat die dan morgen wel weer op internet voor veel geld aangeboden zou staan.”
Door de vele parties leek het of men een beetje lui aan het worden was en in 2012 zat de klad er echt een beetje in. Weinig groepen, slecht bezochte parties; tijd voor een nieuwe impuls dacht Daniël. “Op 19 januari organiseer ik met de hele scene Hiphop Sneek 2013 met maar liefst 15 acts op het programma. De mannen van L-West productions gaan niet optreden maar zijn wel aanwezig. Misschien gaan ze nog wel iets tussendoor doen, wie weet. Elgee is een andere dj en mc van het eerste uur, die nog steeds bezig is. Die komt met zijn DJ Cold Crush optreden.”
Toekomst Friese hiphop
Wat denken de twee Friese hiphopkenners over de toekomst van hiphop in de noordelijke provincie?
“Commercieel succes is niet echt een prioriteit van Friese hiphopacts”, vertelt Cee Major. “Het is hier allemaal niet echt trendgevoelig kan je wel zeggen. Mensen als De Basis, Souldaten, Frank Nitty en El Pres zullen gewoon goed doorgaan, maar een echte commerciële doorbraak verwacht ik niet zo snel. Er is trouwens ook een bruisende graffiti scene www.graffitiplatformleeuwarden, hou die in de gaten!” Daniël beaamt dit, met één uitzondering. “De jongens van Ecoma/Young Refug’z maken wat toegankelijkere, club geörienteerde hiphop, het zou me niet verbazen als die binnen nu en een aantal jaren landelijk bekend worden.”
